Zmarł prof. dr hab. Andrzej Klocek

Przebieg pracy zawodowej i uzyskane kwalifikacje

Pan prof. dr hab. Andrzej Klocek w 1954 r. rozpoczął studia w SGGW w Warszawie. Pracę magisterską pt. „Badania opłacalności chłopskiej gospodarki leśnej na przykładzie lasów wsi Frydman w pow. nowotarskim” wykonał w Katedrze Ekonomiki Leśnictwa pod kierunkiem prof. dr. R. Fromera. Po zdaniu egzaminu dyplomowego z wynikiem bardzo dobrym w dniu 19.03.1960 r. uzyskał dyplom magistra inżyniera leśnictwa.

W dniu 7.12.1968 r. obronił rozprawę doktorską pt. „Metody oceny ekonomicznej efektywności inwestycji w gospodarstwie leśnym”, wyróżnioną nagrodą indywidualną III stopnia Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego. W 1970 r. został zatrudniony na stanowisku adiunkta w Instytucie Organizacji Gospodarstwa Leśnego SGGW.

W dniu 6.05.1976 r. obronił rozprawę habilitacyjną pt. „Rachunek ekonomiczny regulacji użytkowania rębnego drzewostanów”, za który otrzymał  nagrodę indywidualną III stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Z dniem 1.12.1977 r. został zatrudniony na stanowisku docenta. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk leśnych otrzymał 30.01.1987 r.

W czasie pracy na Uczelni pełnił przez dwie kadencje (1978-1984) funkcję prodziekana Wydziału Leśnego, a w latach 1979-1982 był kierownikiem Zakładu Ekonomiki i Organizacji Leśnictwa, natomiast w okresie od 1987 do 1990 r. – kierownikiem Katedry Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Leśnych. Z dniem 1.05.1990 r. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa powołał Profesora A. Klocka na stanowisko dyrektora Instytutu Badawczego Leśnictwa w Warszawie. Na stanowisku tym pracował do 30.11.2008 r., następnie do marca 2009 r. pełnił obowiązki zastępcy dyrektora Instytutu ds. naukowo-badawczych. Z dniem 1.04.2009 r. przeszedł na emeryturę, nadal pracując w Instytucie na części etatu do końca marca 2016 r.

W okresie pracy w SGGW oraz IBL odbył ponad 20 staży naukowych w zagranicznych uniwersytetach i leśnych instytutach badawczych, w tym: w Bułgarii (4 tyg. – 1971), Czechosłowacji (4 tyg. – 1967, 1981, 1984), NRD (22 tyg. – 1972, 1978, 1979, 1986, 1987), RFN (34 tyg. – 1981, corocznie 1989-1994, 2009), Węgry (5 tyg. – 1974, 1982, 1985, 1987), ZSRR (9 tyg. – 1969). Ponadto brał udział w wielu międzynarodowych konferencjach naukowych organizowanych przez IUFRO, a także w wyjazdach mających na celu zapoznanie się z organizacją i zasadami funkcjonowania gospodarki leśnej oraz leśnych instytutów badawczych, m.in. w Brandenburgii, Czechach, Danii, Norwegii, Słowacji i Szwecji.

Działalność dydaktyczna

Od początku pracy na Uczelni prowadził liczne zajęcia dydaktyczne dla słuchaczy wszystkich form studiów, początkowo tylko ćwiczenia z ekonomiki leśnictwa, a od 1965 r. zarówno wykłady, jak i ćwiczenia z rachunkowości i finansów w gospodarstwie leśnym. Od 1968 r. w ramach zajęć specjalistycznych prowadził również według przygotowanego przez siebie programu wykłady i ćwiczenia z metod rachunku ekonomicznego/optymalizacyjnego w leśnictwie dla studentów Wydziału Leśnego, a ponadto dla słuchaczy Studiów Podyplomowych z Ekonomiki Leśnictwa WSR w Krakowie (1970-1972). Wykłady z zarządzania gospodarstwem leśnym oraz z metod rachunku optymalizacyjnego dla studentów Wydziału Leśnego SGGW prowadził aż do 2001 r., a więc również po przyjściu do pracy w IBL. Przy współudziale Pana Profesora A. Klocka przygotowane zostały trzy skrypty oraz jeden podręcznik-monografia pt. „Optymalizacja regulacji użytkowania rębnego drzewostanów” (wspólnie z prof. B. Rutkowskim, 1986 r.). Charakter pomocy dydaktycznej ma także wydana w 2006 r. monografia pt. „Państwowa administracja oraz gospodarka leśna w wybranych krajach”.

Stałemu wzbogacaniu i aktualizowaniu prowadzonych przez Pana Profesora zajęć dydaktycznych sprzyjał Jego osobisty udział w badaniach dotyczących problemów zarządzania gospodarką leśną, a także liczne kontakty z zagranicznymi ośrodkami naukowo-dydaktycznymi. Szczególnie owocne dla dydaktyki było nawiązanie współpracy z Instytutem Ekonomiki Leśnictwa Uniwersytetu we Freiburgu (przełom lat 80. i 90.). Dzięki staraniom dyrektora wymienionego Instytutu SGGW została włączona do programu Tempus, w którym uczestniczyły również Wydziały Leśne z Aberdeen (Szkocja) oraz Wiednia (Austria). W wyniku tych działań Wydział Leśny SGGW został wyposażony ze środków zagranicznych w nowoczesną pracownię komputerową, kilkuosobowe zaś grupy jego studentów co roku wyjeżdżały na dodatkowe zajęcia semestralne do Niemiec i Wielkiej Brytanii. Pan Profesor był opiekunem kilkudziesięciu prac magisterskich na Wydziale Leśnym SGGW oraz promotorem pięciu przewodów doktorskich z zakresu nauk leśnych, zakończonych wyróżnieniami. Ponadto pełnił wielokrotnie funkcję recenzenta w przewodach doktorskich i habilitacyjnych, a także w postępowaniu o nadanie tytułu profesora nauk leśnych.

Działalność naukowo-badawcza

Od początku pracy w Katedrze Ekonomiki Leśnictwa SGGW prof. dr hab. Andrzej Klocek uczestniczył w badaniach dotyczących pionierskiego, zapoczątkowanego przez prof. Fromera, a następnie rozwijanego przez prof. dr. hab. T. Marszałka, tzw. „Rogowskiego eksperymentu ekonomicznego”. Nowatorski charakter tego eksperymentu, zwłaszcza w kontekście ówczesnego traktowania lasu jako daru natury, polegał na pieniężnej wycenie jego wartości oraz włączeniu jej do bilansu i rachunków wyników gospodarstwa leśnego.

Zainteresowania naukowe Pana Profesora A. Klocka na wiele lat ukształtowane zostały z jednej strony przez intensywny rozwój badań operacyjnych i ich zastosowań w wielu dziedzinach gospodarki, z drugiej zaś przez merytoryczny zakres prowadzonych zajęć dydaktycznych z zarządzania gospodarstwem leśnym. Znalazło to wyraz w dorobku naukowym Pana Profesora, który liczy 220 pozycji bibliograficznych koncentrujących uwagę na następujących, głównych kierunkach (problemach) badawczych:

1. optymalizacja procesów transportowych w leśnictwie,
2. optymalizacja przedsięwzięć inwestycyjnych w gospodarstwie leśnym,
3. optymalizacja regulacji użytkowania i przebudowy drzewostanów,
4. systemy zarządzania gospodarstwem leśnym (formy organizacyjno-funkcjonalne gospodarstwa leśnego oraz kryteria ich typologii, czynniki determinujące wybór form i ich wpływ na efektywność gospodarki leśnej),
5. zasoby leśne w rachunku dochodów gospodarstwa leśnego.

Pewna część dorobku dotyczy popularyzacji ważnych bieżących problemów i ich rozwiązań z zakresu zarządzania gospodarstwem leśnym za granicą.

Działalność organizacyjna i społeczna oraz członkostwo w różnych gremiach

Przez cały okres pracy zawodowej w SGGW oraz IBL Pan Profesora Andrzej Klocek pełnił różne funkcje oraz uczestniczył społecznie w działalności różnych zespołów, komisji oraz  gremiów doradczych. W okresie pracy na Uczelni pełnił przez ponad 10 lat funkcję sekretarza Komisji stypendialnej Wydziału Leśnego (od 1965 r.) oraz przez 20 lat sekretarza, ewentualnie II sekretarza lub członka Komisji Rekrutacyjnej wymienionego Wydziału (1965-1985). Ponadto uczestniczył w pracach licznych komisji senackich i rektorskich SGGW (1974-1990), w tym był zastępcą rzecznika i rzecznikiem dyscyplinarnym Senackiej Komisji ds. Studenckich (1984-1990). Dzięki staraniom Pana Profesora Zakład Ekonomiki i Organizacji Leśnictwa został wyposażony, jako jeden z pierwszych na Uczelni, w pracownię komputerową (Callatron, 1975). W okresie pełnienia przez Profesora funkcji prodziekana Wydziału Leśnego SGGW (1978-1984) wymieniony Wydział zorganizował i prowadził pięć studiów podyplomowych z zakresu leśnictwa. Za działalność organizacyjną na Uczelni Profesor był wielokrotnie wyróżniany nagrodami Rektora SGGW.

Od początku powoływanych od drugiej połowy lat 80-tych XX w. zespołów, komisji i rad ds. reform gospodarczych i naukowo-badawczych w leśnictwie, przemyśle drzewnym i rolnictwie Profesor Andrzej Klocek społecznie brał czynny udział w kilkunastu gremiach związanych z tymi reformami. Dotyczyło to m.in. – Resortowego Zespołu ds. reformy gospodarczej (powołanie przez Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w 1985 r.), – Zespołu ds. oceny i doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego Lasów Państwowych (powołanie przez Naczelnego Dyrektora LP w 1985 r.), – Zespołu ds. opracowania projektu założeń Ustawy o lasach i gospodarce leśnej (powołanie przez Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej w 1986 r.), – Zespołu dydaktyczno-naukowego leśnictwa i technologii drewna (powołanie przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 1986 r.), – Zespołu do opracowania programu rozwoju leśnictwa i gospodarki leśnej (powołanie przez Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej w 1988 r.) oraz – Zespołu Ekspertów ds. leśnictwa i technologii drewna (powołanie przez Ministra Edukacji Narodowej w 1989 r.).

Jako doradca Krajowej Sekcji Leśnictwa NSZZ „Solidarność” Pan Profesor uczestniczył w pracach nad projektem Ustawy o lasach (od 1989 r.), w takiej roli brał również udział w pracach nad Ustawą o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (od 2000 r.). Natomiast funkcję eksperta pełnił przez półtora roku w Sejmowej Komisji Nadzwyczajnej ds. Ustawy o reprywatyzacji nieruchomości i niektórych ruchomości osób fizycznych, przejętych przez państwo oraz o rekompensatach (od 1999 r.). Na jej potrzeby opracował metody wyceny wartości lasów znacjonalizowanych.

Pan Profesor zajmował się problematyką leśną uczestnicząc w charakterze członka w pracach Rady ds. Wsi i Rolnictwa przy Prezydencie Lechu Wałęsie (1992-1995), która na wniosek Pana Profesora podjęła problematykę określenia podaży gruntów wypadających z rolniczego użytkowania w celu przeznaczenia ich do zalesienia. Na poświęconym temu zagadnieniu, poszerzonym posiedzeniu Rady, ustalono potencjalną wielkość gruntów pod zalesienia, uwzględniając m.in. założenia programu wyżywienia narodu, europejski rynek produktów rolnych oraz przyszłe limity krajowej produkcji rolnej ustalane przez UE.

Działalność społeczna Pana Profesora obejmowała także udział w pracach wielu innych organizacji i rad związanych z leśnictwem. W latach 1991-2005 był członkiem, a w okresie 1992-2000 przewodniczącym Rady Leśnictwa przy Ministrze Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Był również członkiem Państwowej Rady Ochrony Środowiska (1995-2006). Pełnił także funkcje wiceprzewodniczącego Sekcji IUFRO 4.04.02. „Ekonomika i Zarządzanie” (1997-2004). Przez wiele lat był członkiem: Rady Wydziału Leśnego SGGW (lata 1976-1998), Rady Naukowej IBL (lata 1990-2008), Kolegium Lasów Państwowych (lata 2001-2010).

Najdłuższy okres działalności Pana Profesora na rzecz leśnictwa wiązał się z członkostwem Polskiego Towarzystwa Leśnego, w ramach którego był członkiem Zarządu Głównego (od 1982 r.), w tym zastępcą przewodniczącego Zarządu Głównego (lata 2000-2006), następnie zaś członkiem honorowym (od 2007 r.). Z nominacji Zarządu Głównego PTL był przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego Kongresu Leśników Polskich, który odbył się w 1997 r. pod patronatem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego. W Kongresie tym uczestniczyło łącznie około 2 tys. osób.

Podobnie długi okres (od ok. 1965 r.) dotyczył członkostwa Pana Profesora w Stowarzyszeniu Inżynierów, Techników Leśnictwa i Drzewnictwa, w ramach którego przez wiele lat (1970-1992) pełnił funkcję redaktora działowego „Postępów Techniki w Leśnictwie”.

W okresie pełnienia funkcji dyrektora IBL (1990-2008) Jego działalność organizacyjna koncentrowała się przede wszystkim na naukowym i materialnym rozwoju Instytutu oraz finansowym jego zabezpieczeniu. Pod tym względem do ważniejszych osiągnięć Instytutu w wymienionym okresie można zaliczyć:

• podyktowaną zmianami społeczno-ekonomicznymi racjonalizację struktury organizacyjnej i stanu osobowego Instytutu, w tym: zmniejszenie o 40% liczby jednostek naukowych przez połączenie „zmarginalizowanych” z punktu widzenia popytu na badania zakładów i pracowni z bliskimi merytorycznie jednostkami oraz zmniejszenie stanu zatrudnienia pracowników ogółem o 47%, przy jednoczesnym zwiększeniu udziału pracowników naukowych o 10 pkt. %, z tego prof. i dr. habil. z 5 do 13% oraz doktorów z 17 do 37%,
• kierowanie asystentów na studia doktoranckie na uczelniach oraz uruchomienie Zaocznych Studiów Doktoranckich w IBL (od 2002 r.),
• rozwój współpracy międzynarodowej, w tym organizowanie i finansowanie corocznych kilkumiesięcznych staży naukowych w IBL dla 3-5 młodych pracowników z krajów ościennych,
• nowe formy upowszechniania wiedzy, w tym: wydawanie Notatnika Naukowego IBL, sygnalizującego wstępne wyniki badań, wydawanie interdyscyplinarnych Leśnych Prac Badawczych w miejsce Prac IBL, a także zorganizowanie stałej Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL, poświęconej prezentacji problemów i wiedzy leśnej w skali międzynarodowej oraz przewodniczenie Radzie Programowej kolejnych sesji wymienionej Szkoły,
• utworzenie i wyposażenie nowych jednostek organizacyjnych, w tym: Izby Edukacji Leśnej wraz ze ścieżką dydaktyczną, Pracowni Chemii Środowiska Leśnego oraz Pracowni Genetyki Molekularnej,
• zakupy, remonty i budowa obiektów kubaturowych, w tym: kupno dwóch budynków w Szklarskiej Porębie, remonty modernizacyjne trzech budynków w Sękocinie Starym (A, C, F), wybudowanie i wyposażenie centralnego budynku (B), a także wybudowanie wielofunkcyjnej szklarni doświadczalnej oraz dwóch pozostałych budynków w stanie surowym (G i H) w Sękocinie Starym; wymieniona działalność inwestycyjna pozwoliła na całkowite przeniesienie głównej siedziby Instytuty do Sękocina Starego (2006 r.) oraz ograniczenie jego podziału lokalizacyjnego, a tym samym przyczyniła się do usprawnienia jego struktury organizacyjnej oraz konsolidacji zespołów badawczych,
• do osiągnięć Instytutu należy również zaliczyć utworzenie rezerwy finansowej na wypadek sytuacji kryzysowej; jej wysokość na koniec 2008 r. wynosiła ok. 150% wartości rocznego obrotu IBL.

Po przejściu na emeryturę (2009 r.) Pan Profesor został zatrudniony w IBL na ¼ etatu. Zakres Jego obowiązków wiązał się głównie z kontynuowaniem rozpoczętych jeszcze w 2007 r. prac nad koncepcją Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL, a następnie z pełnieniem funkcji przewodniczącego Rady Programowej wymienionej Szkoły. O rosnącym zainteresowaniu Zimową Szkołą Leśną ze strony państwowych władz leśnych, jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych, licznych przedstawicieli nauk leśnych i leśnej praktyki gospodarczej świadczy rosnąca z roku na rok liczba zgłoszeń do uczestnictwa w kolejnych sesjach ZSL.

Nagrody, odznaczenia i wyróżnienia

Nagrody:

• indywidualna III stopnia Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego za pracę doktorską pt. „Metody oceny ekonomicznej efektywności inwestycji w gospodarstwie leśnym” (1968 r.), – indywidualna III stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki za pracę habilitacyjną
  „Rachunek ekonomiczny regulacji użytkowania rębnego drzewostanów (1976 r.), – zespołowa I stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za opracowanie metod optymalizacji przebudowy drzewostanów negatywnych (1986 r.), – zespołowa I stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za opracowanie metod optymalizacji regulacji użytkowania rębnego drzewostanów (1987 r.), – indywidualna Ministra Środowiska za całokształt działalności naukowo-badawczej w dziedzinie nauk leśnych (2008 r.), – indywidualna im. Dyrektora Adama Loreta przyznana przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych (2006 r.).

Odznaczenia i wyróżnienia:

• Złoty Krzyż Zasługi (1982 r.), – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1989 r.), – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1997 r.), – Srebrna Odznaka Honorowa NOT (1978 r.), – Medal Pamiątkowy 100-lecie PTL (1984 r.), -Srebrna Odznaka Honorowa PTL (1984 r.), – Odznaka Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego (1986 r.), – Srebrna (1986 r.) i Złota (2006 r.) Odznaka Honorowa za Zasługi dla SGGW-AR, – Srebrny Medal Heinricha Cotta, przyznany przez Wydział Leśny w Tharandt, Niemcy (1986 r.), – Złota Odznaka Honorowa SITLiD (1987 r.), – Złota Odznaka za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (1994 r.), – Srebrny Medal „Stiftung Wald in Not”, przyznany przez Państwową Administrację Leśną w Eberswalde, Niemcy (1998 r.), – Srebrny Medal Wilhelma Pfeila, przyznany przez Instytut Badawczy Leśnictwa w Eberswalde, Niemcy (1998 r.), – Kordelas Leśnika Polskiego (1999 r.) i Złoty Kordelas Leśnika Polskiego (2006 r.), przyznany przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, – Złota Odznaka Honorowa NOT (2004 r.), – Laur Wydziału Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych PAN (2006 r.), – Złoty Medal Narodowego Centrum Leśnego (National Forest Centre awards Gold Medal) w Zwoleniu, Słowacja (2008 r.), – Medal Polskiego Towarzystwa Leśnego Pro Bono Silvae (2010 r.), –  Medal im. Jana Teodora Hausbrandta Instytutu Badawczego Leśnictwa za zasługi dla rozwoju nauk leśnych (2015), Diamentowy Kordelas Leśnika Polskiego (2016 r.).

Honorowe członkowstwo:

• Honorowy członek Leśnej Akademii Ukrainy (od 1993 r.), – Członek Klubu Honorowych Członków Bractwa Leśnego (od 2001 r.), – Honorowy członek PTL (od 2007 r.), – Honorowy członek Rady Naukowej IBL (od 2010 r.), – „Leśnik Roku 2009” – wyróżnienie przez Kapitułę Przeglądu Leśniczego w 2010.