Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
Atlas historyczny Polski: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku i zagadnienie rekonstrukcji lasu na Równinie Nowotomyskiej
24 marca 2016 roku w Instytucie Badawczym Leśnictwa odbyło się seminarium naukowe pt. „Atlas historyczny Polski: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku i zagadnienie rekonstrukcji lasu na Równinie Nowotomyskiej”.
Prelegentami byli asystenci w Zakładzie Atlasu Historycznego Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN: mgr Tomasz Związek i mgr Tomasz Panecki. Seminarium otworzył Dyrektor IBL, dr hab. Janusz Czerepko witając przybyłych gości: dr. Roberta Bauera, Dyrektora Instytutu Geodezji i Kartografii, dr hab. Piotra Wernera, prof. UW z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW, dr. Jacka Wolskiego z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, dr. Marka Maciantowicza z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze, mgr. inż. Wiesława Czajkę, emerytowanego pracownika Wojskowych Zakładów Kartograficznych, red. Rafała Zubkowicza z „Lasu Polskiego” oraz licznie przybyłych pracowników IBL.
Mgr Tomasz Związek
W pierwszej części mgr Tomasz Związek zaprezentował historię projektu dotyczącego przedstawienia kompletu map XVI-wiecznych obszarów Korony Polskiej (bez ziem ruskich), realizowanego od lat 20-lecia międzywojennego a którego początki sięgają końca XIX wieku. Projekt opiera się na następujących źródłach:
– rejestry poborowe (źródła podatkowe);
– lustracje dóbr królewskich;
– inwentarze i spisy dóbr Kościoła;
– dotychczasowa literatura osadnicza;
– źródła kartograficzne.
Projekt korzysta z zastosowania systemów informacji przestrzennej (GIS). Efektem stanowi stworzenie internetowej platformy o nazwie „Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski” do gromadzenia, analizy i udostępniania informacji oraz źródeł do badań z zakresu geografii historycznej ziem polskich w granicach sprzed 1772 roku.
Platforma będzie prezentować wyniki badań geograficzno-historycznych prowadzonych w ośrodkach badawczych w Polsce i za granicą. Jest ona miejscem publikacji autorskich edycji źródłowych i opracowań, otwartym dla wszystkich zainteresowanych ośrodków naukowych.
Mgr Tomasz Panecki
Drugi referat, autorstwa mgr Tomasza Paneckiego dotyczył szczegółowego zagadnienia odtworzenia pokrywy leśnej na Równinie Nowotomyskiej, poddawanej od początków XVIII wieku osadnictwu typu olęderskiego związanego z karczowaniem lasu i osuszaniem bagien. Do realizacji tego celu służyły następujące narzędzia:
– Analiza źródeł historycznych;
– Analiza onomastyczna;
– Kartograficzna metoda badań;
– Analiza informacji glebowych i siedliskowych;
– Modelowanie za pomocą poligonów Thiessena;
– Analiza Archeologicznego Zdjęcia Polski.
Uzyskana w efekcie mapa najbardziej prawdopodobnego zasięgu formacji leśnej sprzed wspomnianego osadnictwa na badanym obszarze oraz dominujących wówczas typów drzewostanu, została poddana dyskusji.
Red. Rafał Zubkowicz wyraził swoje wątpliwości co do przyjętej metodyki, zakładającej karczowanie lasu na całym przydzielonym osadnikowi obszarze. Autorzy wskazali dokumenty historyczne uzasadniające to założenie, zgodnie z którymi osadnicy mieli prawo do wycięcia pod uprawę wszystkich drzew za wyjątkiem dębów.
Dyrektor IBL, dr hab. Janusz Czerepko, prof. IBL
Prof. Janusz Czerepko wskazał na trudności jakie wiążą się z odtwarzaniem map potencjalnej roślinności naturalnej w sytuacji, gdy wieloletnie użytkowanie rolnicze gleb musiało spowodować ich degradację.
Dr hab. Piotr Werner z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW
Prof. Piotr Werner wyraził uznanie dla zaprezentowanego historyczno-geograficznego „śledztwa”. Wskazał także problemy, jakie wiążą się z odtwarzaniem rzeczywistego zasięgu osadnictwa metodą poligonową. Za największą „wartość dodaną” badań uznał możliwość oceny wpływu antropopresji na środowisko.
Dr Jacek Wolski z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Dr Jacek Wolski przybliżył historię powstawania mapy potencjalnej roślinności naturalnej pod kierunkiem nieżyjącego już prof. Władysława Matuszkiewicza oraz wyjaśnił różnicę między roślinnością potencjalną i rzeczywistą. Wyraził wątpliwość, czy w każdej z dziedzin autorzy mieli wystarczające podstawy teoretyczne. W odpowiedzi prelegenci powołali się na ekspertów-konsultantów z różnych dziedzin, zwłaszcza onomastyki i archeologii. Jednocześnie wykazali konieczność krytycznego podejścia do źródła, jakim jest Archeologiczne Zdjęcie Polski.
Dr Małgorzata Falencka-Jabłońska z Zakładu Ekologii Lasu IBL
Dr Małgorzata Falencka-Jabłońska z Zakładu Ekologii Lasu IBL wskazała na problemy związane z odtwarzaniem potencjalnej roślinności wobec faktu antropopresji, jak też naturalnej dynamiki zbiorowisk. Wskazała na potrzebę wzbogacenia badań o analizy pyłkowe. Autorzy zgodzili się z powyższą sugestią.
Mgr inż. Wiesław Czajka
Mgr inż. Wiesław Czajka podjął dyskusję z prelegentami na temat wiarygodności przyjętych metod kalibracji, która wedle jego opinii ma sens jedynie do map młodszych niż 200 lat, gdyż dokładność starszych map jest wątpliwa. Wskazał na dodatkowe elementy, które powinny być uwzględnione, takie jak rzeźba terenu, mapy geologiczne i hydrograficzne.
Seminarium moderował dr inż. Tadeusz Zachara
Moderujący dyskusję dr inż. Tadeusz Zachara z Zakładu Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych IBL wskazał na potencjalne znaczenie przedstawionych badań dla nauk leśnych i gospodarki leśnej, jako przykład podając kwestię zagospodarowania gruntów porolnych.
Podsumowując dyskusję dyrektor IBL, prof. Janusz Czerepko wskazał na znaczenie badań historycznych przy opracowywaniu planów urządzenia lasu i planów ochrony, wyrażając przekonanie, że współpraca między historykami a leśnikami na tym polu, może być celowa i pożyteczna. Na zakończenie złożył wszystkim obecnym życzenia z okazji nadchodzących Świąt Wielkanocnych.
opr. dr inż. Tadeusz Zachara
fot. L. Kruczek, A. Sawicki
23 sierpnia 2024
8 sierpnia 2024
1 sierpnia 2024
31 lipca 2024
18 lipca 2024
