Wytwarzanie energii z biomasy leśnej – dobrym rozwiązaniem w dobie kryzysu klimatycznego i ekologicznego

Dyskusyjna jest też teza, „że gatunki drzew rodzimych w Polsce i Europie, przez pogłębiający się kryzys klimatyczny oraz inne czynniki heterogeniczne, są zagrożone wyginięciem – niskie szanse na przetrwanie mają właśnie świerk pospolity i sosna zwyczajna. Oznacza to, że większość jednogatunkowych plantacji drzew (monokultur świerkowych i sosnowych) w Polsce będzie stopniowo wymierać”. Czy jesteśmy uprawnieni do drastycznych zmian w składach gatunkowych drzewostanów? Czy analizy pyłkowe nie przedstawiają faktu, że sosna była w ostatnich tysiącleciach podstawowym gatunkiem panującym w lasach Polski, nawet w okresach ociepleń, większych niż obecnie? Czy jesteśmy uprawnieni sadzić gatunki liściaste w większej skali na siedliskach borowych i wszędzie tam, gdzie mogą wystąpić znaczne niedobory wilgoci? Jaką paletą gatunków liściastych na te tereny dysponujemy? Jako ciekawostkę można tu wspomnieć, że według niektórych prognoz, gatunkiem dobrze przystosowanym do przewidywanych warunków klimatycznych ma być dąb korkowy. Czy plantacje złożone z tego gatunku to rzeczywiście przyszłość polskiego leśnictwa? Nawet jednak odnośnie rodzimych gatunków liściastych, należy zachować umiar i zdrowy rozsądek w decyzjach o przebudowie drzewostanów. Czy masowa przebudowa borów iglastych na lasy liściaste zwiększy stabilność i trwałość tak sztucznie powstałych ekosystemów leśnych, a może odwrotnie w warunkach fluktuacji klimatycznych doprowadzi się do destabilizacji lasów w długich przedziałach czasowych? Nasza, zwyczajna, pospolita sosna charakteryzuje się najszerszym spektrum tolerancji ekologicznej w warunkach klimatycznych Polski. Znajdujemy ją wszędzie: od skrajnych siedlisk borowych do lasowych. Dobrze rośnie w różnych warunkach uwilgotnienia, od borów bagiennych poprzez bory świeże do borów suchych. Jeżeli niektórzy naukowcy i przedstawiciele organizacji ekologicznych zapominają o tych podstawowych właściwościach ekologicznych tego gatunku i promują inne o wąskich spektrach ekologicznych, źle to wróży polskim lasom.

I jeszcze jedno, mówienie o jednogatunkowych plantacjach drzew w Lasach Państwowych jest kolejnym nadużyciem słownym i merytorycznym.

Plantacja to obszar obsadzony drzewami szybkorosnącymi w celu intensywnej produkcji drewna w skróconym cyklu produkcyjnym, dostosowanym do gatunku i warunków siedliskowych. W warunkach polskich są to np. topola i wierzba. Na świecie, zwłaszcza w krajach tropikalnych i cieplejszym klimacie niż w Polsce, powstają plantacje wyselekcjonowanych odmian różnych gatunków drzew (częsta jest również ingerencja genetyczna). Na takich plantacjach stosuje się intensywne zabiegi nawożeniowe i ochroniarskie (fungicydy, pestycydy, herbicydy itp.). Czym innym jest klasyczna hodowla lasu, aktywnie współpracująca z procesami naturalnymi zachodzącymi w leśnym ekosystemie i wykorzystująca je w celach gospodarczych. Jest tu oczywiście miejsce na zespoły wielogatunkowe. Jednak w warunkach klimatycznych Polski wiele gatunków naturalnie tworzy monolityczne drzewostany, wypierając w wyniku konkurencji inne gatunki. Na siedliskach ubogich w składniki pokarmowe i wodę sosna naturalnie tworzyła, tworzy i będzie tworzyć drzewostany jednogatunkowe, miejscami uzupełnione brzozą. Buk w drzewostanach mieszanych nie pozwala odnawiać się innym gatunkom i z biegiem czasu często powstają jednogatunkowe monolity bukowe. W Puszczy Białowieskiej na siedliskach grądowych grab również często tworzy jednogatunkowe monolity. Przykładów z innymi gatunkami i konkurencją gatunkową jest wiele. Czy naturze też mamy to wypominać?

Podsumowując, racjonalnym zabiegiem jest więc doprecyzowanie prawa, nowelizacja ustawy do sytuacji jaką mamy w ekosystemach leśnych. Przedstawione zapisy pozwalają zagospodarować dodatkowo drewno, które stanowi nieprzydatny przemysłowo surowiec drzewny, a w szczególności:

• „będące wynikiem działania siły wyższej, jeżeli nie znalazło ono nabywcy na inne cele;
• przelegujące w lesie, nieodebrane przez nabywcę z jego winy;
• zdeprecjonowane w stopniu sprawiającym jego nieprzydatność do celów innych niż energetyczne, w przypadku przelegiwania wynikającego z braku nabywcy”.