Program testowania potomstwa drzewostanów wyselekcjonowanych (WDN), drzew matecznych (DD), plantacji nasiennych (PN) i plantacyjnych upraw nasiennych (PUN) w ramach „Programu zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych na lata 201-2035”

Opis projektu

Ocena potomstwa na powierzchniach testujących będzie dotyczyła następujących cech:

• przeżywalności określonej odsetkiem żywych sadzonek w stosunku do wysadzonych w roku badawczym, analizowaną po 1, 5 i 10 roku od założenia uprawy;
• cech przyrostowych, tj. wysokości całkowitej po 5 roku, wysokości całkowitej i pierśnicy po 10 latach, a następnie wysokości, pierśnicy i miąższości badanych co 5 lat od 10 roku do końca testu;
• cech jakościowych, tj. prostość, wielopędowość, grubość gałęzi i budowa korony oceniane w wieku 10 lat, a następnie co 10 lat do końca testu; oczyszczenie pnia i gęstość drewna − od 20 lat do końca testu:
• odporności na mróz i przymrozki określanej na podstawie faktycznych uszkodzeń lub analizy faz pędzenia wiosennego, długości okresu wzrostu i terminu zakończenia wegetacji, badane jednorazowo do 10 roku życia.

W przypadku stwierdzenia szkód ze strony owadów i grzybów wykonuje się ocenę stopnia uszkodzenia drzew na wszystkich etapach testu. Kryteriami zasadniczymi kwalifikacji testowanych populacji i osobników do kategorii „przetestowany” są cechy przyrostowe i jakościowe oceniane w przyjętych okresach testowania. Kryteriami uzupełniającymi są przeżywalność i cechy odpornościowe, które w razie braku istotnych różnic między testowanymi obiektami a standardami pod względem cech przyrostowych i jakościowych mogą stanowić zasadnicze kryterium kwalifikacji.

Zakres rzeczowy programu testowania obejmuje gromadzenie nasion, wysiew i hodowlę sadzonek oraz założenie upraw testujących potomstwo. Prace te będą wykonane przez jednostki organizacyjne LP pod merytorycznym nadzorem Instytutu Badawczego Leśnictwa i innych współpracujących jednostek.

Zakres projektu badawczego obejmuje:

• nadzór nad gromadzeniem materiałów do doświadczeń,
• nadzór nad zakładaniem doświadczeń testujących,
• nadzór nad prowadzonymi pomiarami i obserwacjami,
• cenę zmienności badanych cech na powierzchniach doświadczalnych i interpretację wyników badań,
• przygotowanie danych do wniosków o rejestrację LMP (w części dotyczącej wyników testów)

Program testowania potomstwa będzie realizowany etapowo, w miarę gromadzenia materiału nasiennego. W pierwszym etapie realizacji programu testowania planuje się w pierwszej kolejności zakładanie powierzchni testujących drzewostany wyselekcjonowane.

Do roku 2015 r. przewiduje się założenie ok. 160 upraw testujących przede wszystkim potomstwa drzewostanów wyselekcjonowanych. W przypadku braku możliwości pozyskania nasion w kolejnych latach, w uzgodnieniu z DGLP, zostanie wykonana korekta przyjętych do realizacji zadań. Decyzja o terminie rozpoczęcia gromadzenia materiału do testowania dla poszczególnych gatunków będzie zależała od wystąpienia wystarczająco obfitego urodzaju nasion.

Cele projektu

Celem testowania potomstwa drzew leśnych w ramach prowadzonej selekcji jest określenie wartości genetycznej i jakości hodowlanej składników leśnego materiału podstawowego, który jest wykorzystywany w gospodarce leśnej, tj.: drzewostanów nasiennych, plantacji nasiennych, drzew matecznych, klonów i mieszanek klonów. Zadaniem testowania jest również opracowanie zasad racjonalnego wykorzystania bazy nasiennej przez określenie obszaru możliwego transferu wg przyjętych zasad regionalizacji nasiennej a także modyfikowanie tych zasad.

Wyniki testowania posłużą optymalizacji zadań realizowanych w Lasach Państwowych w zakresie zachowania trwałości lasów, tj. doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych i zachowania leśnych zasobów genowych.

Charakterystyka projektu

Projekt ma charakter naukowy oraz aplikacyjny.

Zakres uczestnictwa IBL

Projekt jest realizowany przez pracowników Zakładu Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych IBL.

Wykonawcy projektu

Partnerzy

Współpracujące krajowe placówki naukowe:

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie,
• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
• SGGW w Warszawie,
• Instytut Dendrologii PAN w Kórniku.

Konsultanci i autorzy spoza IBL:

• prof. dr hab. Władysław Barzdajn,
• prof. dr hab. Władysław Chałupka,
• prof. dr hab. Janusz Sabor,
• prof. dr hab. Stefan Tarasiuk.