PROTAXUS (POIiŚ) Czynna ochrona cisa pospolitego na wybranych obszarach Natura 2000 w Polsce (Protaxus)

Opis projektu

Główne założenia projektu dotyczyły ochrony przyrody, ograniczenia degradacji środowiska naturalnego oraz wzrostu różnorodności biologicznej i były zgodne z wytycznymi V priorytetu (Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych) Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 -2013. Projekt otrzymał rekomendację dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w latach 2010-2014 w ramach Działania 5.1: Wspieranie kompleksowych projektów z zakresu ochrony siedlisk przyrodniczych (ekosystemów) na obszarach chronionych oraz zachowanie różnorodności gatunkowej.

Cele projektu

Cel strategiczny projektu:
Wzrost różnorodności biologicznej lasów w Polsce poprzez przywracanie cisa pospolitego na obszarze jego naturalnego zasięgu.

Cele szczegółowe projektu:
1. Zwiększenie powierzchni populacji cisa pospolitego w lasach.
2. Sprawdzenie efektów dotychczasowych działań ochronnych dla cisa pospolitego.
3. Ograniczenie wielkości szkód powodowanych przez jeleniowate w drzewostanach z udziałem cisa pospolitego.
4. Poprawa warunków wzrostu wybranych populacji cisa pospolitego.

Charakterystyka projektu

1. Obszar realizacji projektu.

• 14 rezerwatów przyrody

• 6 obszarów Natura 2000

L.p.	Kod	Nazwa
1	PLH 320013	Ostoja Goleniowska
2	PLC 180001	Bieszczady
3	PLH 260011	Lasy Skarżyskie
4	PLH 100018	Cisy w Jasieniu
5	PLH 240027	Łęgi w lasach nad Liswartą
6	PLH 020062	Góry Bardzkie

• 27 upraw zachowawczych cisa pospolitego założonych w latach 2004-2008, usytuowanych w nadleśnictwach: Rokita, Henryków, Międzylesie, Kołaczyce, Baligród.

2. Efekt rzeczowy projektu został osiągnięty poprzez realizację następujących zadań:

– inwentaryzacja odnowienia naturalnego cisa pospolitego w 14 wybranych rezerwatach,
– inwentaryzacja odnowienia sztucznego cisa pospolitego na 27 uprawach zachowawczych założonych w latach 2004-2008,
– ochrona indywidualna odnowień naturalnych cisa pospolitego (instalacja 200 osłon nalotu i podrostu cisa w czterech rezerwatach)

Przykład osłony nalotu cisowego w rezerwacie „Cisy Rokickie im. prof. St. Króla” fot. B. Pawlak

– restytucja cisa pospolitego w Nadleśnictwie Skarżysko (posadzenie 3500 sadzonek cisa na 17 powierzchniach podokapowych w leśnictwie Majdów, oddz. 20f)

Restytucja cisa pospolitego w Nadleśnictwie Skarżysko (ogrodzona powierzchnia podokapowa) fot. B. Pawlak

– pielęgnacja drzewostanów z udziałem cisa pospolitego w pięciu rezerwatach

Prace pielęgnacyjne w rezerwacie „Bogdanieckie Cisy” fot. B. Pawlak

– modernizacja ogrodzenia rezerwatu „Cisy Rokickie im. prof. Stanisława Króla”,
– konserwacja rowu melioracyjnego w rezerwacie „Cisy Tychowskie”,
– opracowanie bazy danych „Ochrona cisa pospolitego”.

3. Podsumowanie realizacji projektu
Ocenione populacje cisów wymagają ochrony czynnej, gdyż bez wykonywania prac pielęgnacyjnych istnienie wielu z nich jest zagrożone. Zabiegi pielęgnacyjne powinny dotyczyć dojrzałych drzew, jak również młodego pokolenia. W rezerwatach cisowych częściej powinny być stosowane osłony mechaniczne pojedynczych nalotów i niskich podrostów gatunku chronionego. Konieczna staje się również ochrona całych rezerwatów w przypadku zwiększenia się liczebności zwierzyny płowej i szkód przez nią powodowanych. Ocena jakości upraw zachowawczych cisa potwierdzała możliwość wykorzystania ochrony ex-situ w ramach restytucji tego gatunku w lasach polskich. Należy jednak zwrócić uwagę na kryteria wyboru lokalizacji powierzchni podsadzeń, składu gatunkowego drzewostanu oraz pochodzenia i jakości materiału sadzeniowego. Wyniki realizacji projektu wskazują na celowość kontynuowania kompleksowych prac związanych z monitoringiem rozwoju naturalnych populacji cisa oraz z odtwarzaniem zasobów cisa pospolitego w ekosystemach leśnych.

Zakres uczestnictwa IBL

Wykonawcy projektu

Koordynator:
dr inż. Dorota Grygoruk (D.Grygoruk@ibles.waw.pl)

Zespół merytoryczny:
dr hab. Dorota Dobrowolska prof. nadzw. (D.Dobrowolska@ibles.waw.pl)
dr Grażyna Olszowska (G.Olszowska@ibles.waw.pl)
dr inż. Anna Żółciak (A.Zolciak@ibles.waw.pl)
dr inż. Marzena Niemczyk (M.Niemczyk@ibles.waw.pl)
mgr inż. Bogdan Pawlak (B.Pawlak@ibles.waw.pl)

Obsługa projektu:
mgr Iwona Gogolińska (I.Gogolinska@ibles.waw.pl)
mgr Karina Danielewicz (K.Danielewicz@ibles.waw.pl)
mgr inż. Monika Wojewoda (M.Wojewoda@ibles.waw.pl)
mgr Agnieszka Celejewska (A.Celejewska@ibles.waw.pl)
Lidia Śmierzyńska (L.Smierzynska@ibles.waw.pl)
Leszek Kruczek (L.Kruczek@ibles.waw.pl)

Partnerzy