Monitoring i ocena stanu zdrowotnego lasów w latach 2018-2020

Opis projektu

Projekt realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska realizujący zapisy konwencji ONZ o transgranicznym rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości (ang. United Nation Economic Commission for Europe Convention on Long-Range Transboundary Air Pollution, UN ECE CLRTAP, Genewa, 1979). Badania monitoring lasów realizowane są w Europie z wykorzystaniem zharmonizowanej metodyki w sieci stałych powierzchni obserwacyjnych i koordynowane są na poziomie europejskim przez International Co-operative Programme on Assessment and Monitoring of Air Pollution Effects on Forests (ICP Forests, www.icp-forest.net ).

Cele projektu

Określenie zmienności przestrzennej i czasowej zdrowotności lasów w Polsce oraz tendencji i dynamiki zmian zachodzących w ekosystemach leśnych.

Szczegółowymi celami badań objętych zamówieniem są:

• określenie rozkładu przestrzennego stanu zdrowotnego lasów w Polsce;
• określenie kierunku i tempa zmian środowiskowych czynników biotycznych i abiotycznych oddziałujących na lasy;
• określenie trendów zmian zdrowotności lasów w czasie;
• opracowanie krótkoterminowych prognoz stanu zdrowotnego lasów.

Charakterystyka projektu

W ramach realizacji projektu wyodrębniono 3 zadania: badania stanu zdrowotnego lasów na 1222 stałych powierzchniach obserwacyjnych I rzędu (SPO I)(zadanie 1), opracowanie corocznych raportów o stanie zdrowotnym lasów w Polsce na podstawie badań monitoringowych (zadanie 2) oraz opracowanie corocznych syntez o stanie zdrowotnym lasów Polski (w języku polskim i angielskim), aktualizacja i prezentacja danych na stronie internetowej monitoringu lasów (zadanie 3). Realizacja projektu przebiega w 6 etapach. Etapy I, III i V zrealizowano do 31.10 w 3 kolejnych latach począwszy od roku 2018, natomiast etapy II, IV i VI do 31.07 w latach 2019, 2020 i 2021.

Zadnie 1. Przeprowadzenie badań stanu zdrowotnego lasów na 133 Stałych Powierzchniach Obserwacyjnych II rzędu (SPO II)

Badania stanu zdrowotnego drzewostanów obejmujące obserwacje cech morfologicznych koron oraz pomiary pierśnic drzew próbnych wykonuje się w miesiącach letnich na 1222 SPO I rozmieszczonych na terenie Polski w lasach wszystkich form własności o wieku powyżej 20 lat, w regularnej sieci 8 x 8 km. Każdą z powierzchni tworzy 20 drzew rosnących wokół środka powierzchni.

Wizualnej ocenie podlegają: defoliacja korony drzewa, odbarwienie liści, liczba roczników igliwia, długość igliwia lub wielkość liści, struktura przyrostu pędów, typ przerzedzenia korony, udział martwych gałęzi, występowanie pędów wtórnych, urodzaju nasion, symptomów uszkodzeń drzew (określeniu podlega miejsce wystąpienia uszkodzenia na drzewie, rodzaj symptomu uszkodzenia, kategoria czynnika sprawczego oraz rozmiar uszkodzenia). Rejestracji podlegają także drzewa martwe i usunięte z powierzchni.

Zadanie 2. Opracowanie corocznych raportów o stanie zdrowotnym lasów w Polsce na podstawie badań monitoringowych

Coroczny raport monitoringowy obejmuje omówienie wyników przeprowadzonych w roku poprzednim obserwacji stanu zdrowotnego lasów na SPO I i II rzędu na podstawie defoliacji i odbarwienia koron drzew, ocenę zagrożeń biotycznych i abiotycznych w oparciu o ocenę symptomów i przyczyn uszkodzeń drzewostanów, określenie przestrzennego poziomu uszkodzenia lasów w Polsce, a także analizę wpływu zmian warunków wodnych i pogodowych na stan zdrowotny lasów, ocenę presji środowiskowej na ekosystemy leśne (m.in. zagrożenie zakwaszeniem i eutrofizacją), porównanie aktualnych wyników badań z wynikami z lat poprzednich i ze stanem zdrowotnym lasów w Europie.

Zadanie 3. Opracowanie corocznych syntez o stanie zdrowotnym lasów Polski oraz aktualizacja i prezentacja danych na stronie internetowej monitoringu lasów.

Synteza opracowywana jest na podstawie raportu o stanie zdrowotnym lasów z danego roku. Zawiera ona najważniejsze stwierdzenia i wnioski dotyczące stanu zdrowotnego lasów wynikające z ww raportu.

W ramach realizacji tego zadania wykonywana jest również aktualizacja strony internetowej monitoringu lasów. Uaktualniana jest liczba i położenie stałych powierzchni obserwacyjnych, a także zakres i wyniki badań wykonanych w danym roku. Aktualizacja serwisu informacyjnego na stronie internetowej monitoringu lasów odnosi się do wyników badań z poprzedniego roku.

Zakres uczestnictwa IBL

Instytut Badawczy Leśnictwa jest głównym wykonawcą i koordynatorem badań w ramach projektu.

Wykonawcy projektu

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi:
dr inż. Paweł Lech (koordynator)
dr inż. Grzegorz Zajączkowski
mgr Robert Hildebrand
mgr Jadwiga Małachowska
dr inż. Leszek Kluziński
dr inż. Małgorzata Dudzińska
mgr inż. Piotr Budniak
mgr Marta Ostasz
mgr inż. Jerzy Wawrzoniak
mgr inż. Marcin Mionskowski
dr inż. Wojciech Młynarski
mgr inż. Bartosz Nowakowski

Laboratorium Chemii Środowiska Przyrodniczego:
dr inż. Anna Kowalska
mgr inż. Krzysztof Sztabkowski
dr inż. Karol Sokołowski

Zakład Lasów Naturalnych:
mgr inż. Krzysztof Sućko
dr Izabela Sondej
Kazimierz Borowski

Zakład Hodowli Lasu:
mgr inż. Adam Guziejko
mgr Vasyl Mohytych
mgr inż. Szymon Krajewski
mgr inż. Piotr Zajączkowski
dr inż. Tomasz Wojda
mgr inż. Marcin Konieczyński
mgr inż Piotr Wrzesiński
dr hab. Jan Kowalczyk

Zakład Ekologii Lasu:
dr hab. Andrzej Boczoń
dr inż. Adam Cieśla
mgr inż. Bogdan Pawlak

Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu:
mgr inż. Bartłomiej Kołakowski

Zakład Geomatyki:
mgr inż. Piotr Mroczek
mgr inż. Ewa Siedlarczyk
inż. Sylwia Kurpiewska
inż. Kacper Guderski

Informacja Naukowa i Promocja:
dr inż. Joanna Szewczykiewicz
dr Danuta Lotz

Partnerzy