Zbiorowiska ektomikoryz w plantacjach trufli letniej (Tuber aestivum Vitt.): bogactwo gatunkowe, wpływ rośliny – gospodarza, sukcesja grzybów ektomikoryzowych

Opis projektu

Grzyby rodzaju Tuber tworzą mikoryzy z wieloma gatunkami drzew, jak: dąb, buk, sosna, grab, topola, jodła, olsza, świerk, leszczyna czy jałowiec. Ten związek jest przykładem mutualistycznej symbiozy, w którym roślina otrzymuje od grzyba składniki mineralne i azot organiczny. Natomiast grzyb otrzymuje od rośliny węglowodany, których sam nie jest w stanie zsyntetyzować. Rozwój mikoryz Tuber jest regulowany przez temepraturę, wilgotność oraz składniki chemiczne gleby o odpowiedniej przepuszczalności. Warunki sprzyjające dla rozwoju, wymieniony grzyb znajduje zarówno w glebach piaszczystych, jak i podmokłych, jednakże zasobnych w węglan wapnia, o niskiej zawartości azotu, fosforu i żelaza oraz bogatych w potas i siarkę, o odczynie między pH 7 – 8. Gleby takie występują głównie w południowej oraz południowo – zachodniej Europie (Francja, Hiszpania), gdzie od wieków pozyskiwano trufle dla celów kulinarnych. Stwierdzenie występowania owocników Tuber aestivum w Polsce jest ważną przesłanką, aby sprawdzić, czy możliwe jest na glebach spełniających określone parametry, zakładanie upraw tego grzyba z zastosowaniem drzewa – gospodarza dębu szypułkowego i leszczyny.

Obecnie Instytut Badawczy Leśnictwa prowadzi 3 ogrody truflowe, które znajdują się w Nadleśnictwach: Chełm, Olkusz i Pińczów. Wysadzone w nich sadzonki dębu szypułkowego i leszczyny pospolitej zostały umikoryzowane zarodnikami T.aestivum, pozyskanymi w lasach Nadleśnictwa Pinczów.

Tworzenie upraw truflowych oprócz znaczenia ekonomicznego niesie ze sobą również cenny aspekt dla ochrony przyrody. Quercus robur i Q.petrea należą do drzew, z którymi związana jest duża liczba gatunków, niektóre (800- 1000) gat. mchów, porostów, grzybów i bezkręgowców żyją tylko i wyłącznie w powiązaniu z dębem.

Badania zbiorowiska mikoryz będą prowadzone z wykorzystaniem metod tradycyjnych (morfologiczno – anatomicznych) i molekularnych: PCR, sekwencjonowanie DNA. Do poszukiwania owocników trufli wykorzystany został specjalnie wytresowany pies.

Cele projektu

Celem projektu jest ochrona i restytucja trufli letniej (Tuber aestivum Vitt.) gatunku umieszczonego na Czerwonej Liście Roślin i Grzybów, o statusie zagrożonego lub bardzo rzadkiego. Trufle należą do grzybów charakteryzujących się podziemnym, hypogeicznym trybem życia. Tworzą symbiozę o charakterze mutualistycznym z wieloma gatunakmi drzew leśnych, m.in. z dębem, bukiem, lipą, grabem, leszczyną.

Ochrona trufli w Europie prowadzona jest czynnie poprzez zakładanie ogrodów truflowych. Wysadzanie inokulowanych zarodnikami Tuber aestivum sadzonek na stanowiska stałe, o sprzyjających dla rozwoju tego grzyba parametrach, jest warunkiem, aby w ciągu 5 – 10 lat pojawiły się owocniki trufli. Stąd poznanie czynników mających wpływ na udatność i trwałość mikoyzacji jest kluczowe dla powodzenia hodowli trufli i ochrony jej zasobów genowych.

Badania różnorodności zbiorowiska ektomikoryz leszczyny pospolitej (Corylus avellana) i dębu szypułkowego (Quercus robur) będą prowadzone w różnowiekowych ogrodach truflowych (1-5 lat) prowadzonych przez Instytut Badawczy Leśnictwa.

Ich celem będzie:

• ocena udziału mikoryz T.aestivum i innych, tworzonych przez grzyby należące do rodzaju Tuber w strukturze wszystkich mikoryz;
• charakterysytyka mikoryz tworzonych przez grzyby inne niż Tubes ssp.;
• analiza bogactwa gatunkowego i różnorodności gzybów związanych z różnymi gatunkami drzew z zastosowaniem metod statystycznych wykorzystywanych w badanich ekologiczych;
• określenie wpływu rośliny – gospodarza na strukturę zbiorowiska grzybów ektomikoryzowych.

Zdobyta wiedza pozwoli na opracowanie zasad ochrony trufli ex situ.

Charakterystyka projektu

Projekt ma charakter naukowy oraz aplikacyjny.

Zakres uczestnictwa IBL

Projekt jest realizowany przez pracowników Zakładu Ekologii Lasu IBL oraz Zakład Ochrony Lasu IBL.

Wykonawcy projektu

Partnerzy

• Forestry and Environmental Institute in Turyn, Włochy