Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
Bogactwo przyrodnicze gruntów leśnych przebiegających pod liniami elektroenergetycznymi
23 czerwca 2016 r. w Instytucie Badawczym Leśnictwa odbyło się seminarium naukowe pt. „Inwentaryzacja przyrodnicza gruntów w zarządzie LP przebiegających pod liniami elektroenergetycznymi na obszarze pilotażowym”.
Seminarium było podsumowaniem wyników badań uzyskanych w ramach projektu realizowanego w latach 2013 2015 na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych. Przybyłych gości przywitał Dyrektor IBL, dr hab. Janusz Czerepko, prof. nadzw. Otwierając seminarium podkreślił duże znaczenie dla praktyki leśnej badań waloryzacji przyrodniczej tego typu obszarów.
Dr hab. Janusz Czerepko, prof. nadzw., Dyrektor Instytutu Badawczego Leśnictwa
Wprowadzeniem do seminarium było wystąpienie Pani mgr inż. Jolanty Błasiak, Naczelnik Wydziału Ochrony Przyrody DGLP, która zwróciła uwagę na unikatowość uzyskanych wyników oraz bardzo dobrą atmosferę pracy w trakcie realizacji prac i spotkań zespołów badawczych.
Mgr inż. Jolanta Błasiak, Naczelnik Wydziału Ochrony Przyrody DGLP
Spotkanie moderował mgr inż. Bożydar Neroj, Kierownik Produkcji Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej
Celem badań była szczegółowa inwentaryzacja wymienionych w tytule obszarów w obiekcie pilotażowym (RDLP w Lublinie), pod kątem cennych siedlisk przyrodniczych, stanowisk gatunków roślin, grzybów i zwierząt objętych ochroną prawną oraz porównanie bogactwa przyrodniczego wybranych siedlisk przyrodniczych położonych pod liniami energetycznymi oraz poza nimi. Wyniki badań posłużyły do sformułowania koncepcji zagospodarowania terenów pod liniami elektroenergetycznymi pod kątem ochrony przyrody i gospodarki leśnej.
Przykład gruntów leśnych przebiegających pod liniami elektroenergetycznymi (fot. W. Gil)
Podczas seminarium wygłoszono następujące referaty:
„Cel projektu, założenia metodyczne oraz wyniki inwentaryzacji wybranych elementów na obszarze pilotażowym” – dr inż. Wojciech Gil, dr hab. Zbigniew Borowski, dr inż. Tomasz Jaworski, dr inż. Radosław Plewa, dr inż. Grzegorz Tarwacki (IBL), mgr inż. Bożydar Neroj (BULiGL);
„Wyniki inwentaryzacji entomofauny na terenach pod liniami elektroenergetycznymi i na przylegających obszarach leśnych” – dr inż. Radosław Plewa, dr inż. Tomasz Jaworski, dr inż. Grzegorz Tarwacki (IBL);
„Wyniki inwentaryzacji avifauny na terenach pod liniami elektroenergetycznymi i na przylegających obszarach leśnych” – dr hab. Zbigniew Borowski (IBL), inż. Roman Stelmach (BULiGL) i dr Przemysław Chylarecki (Muzeum i Instytut Zoologii PAN);
„Koncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody” – dr inż. Wojciech Gil (IBL).
Realizacja projektu rozpoczęła się inwentaryzacją terenową wszystkich gruntów leśnych położonych pod liniami elektroenergetycznymi w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie. Część badań, mających na celu porównanie bogactwa przyrodniczego terenów pod liniami i sąsiadujących terenów leśnych, prowadzono głównie w trzech nadleśnictwach: Janów Lubelski, Sobibór i Puławy, zakładając 30 powierzchni badawczych – po 3 w terenie otwartym i wewnątrz kompleksów leśnych, na trzech siedliskach przyrodniczych i dwóch typach siedliskowych lasu.
Dr inż. Wojciech Gil z Zakładu Hodowli Lasu IBL – kierownik tematu
Kierownik tematu, dr inż. Wojciech Gil podsumowując wyniki 3-letnich badań stwierdził, że w trakcie inwentaryzacji odnotowano występowanie 59 gatunków roślin chronionych (zgodnie z obowiązującym w trakcie wykonywania inwentaryzacji Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin) – 1378 wystąpień. Najczęściej spotykane gatunki to: kruszyna pospolita – 256 obserwacji (od 2014 r. nie podlega ochronie), rokietnik pospolity – 255, widłoząb kędzierzawy – 112, płonnik pospolity –100 i konwalia majowa (od 2014 r. nie podlega ochronie), 4 gatunki porostów chronionych występujące na obszarze pod liniami energetycznymi. Najliczniejszymi spośród porostówbyły chrobotki: reniferowy (71 obserwacji) i leśny (58 obserwacji).
Na obszarze pod liniami energetycznymi stwierdzono w sumie 5 nieleśnych siedlisk przyrodniczych, tj. suche wrzosowiska, torfowiska przejściowe i trzęsawiska, wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi. Najliczniejsze były suche wrzosowiska, określone na 96 płatach o łącznej powierzchni ok. 25 ha.
Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że chociaż linie elektroenergetyczne są sztuczną ingerencją w krajobraz leśny, to różnorodność fauny i flory na terenach pod liniami, jest większa od różnorodności na terenach leśnych. W trakcie prac w obrębie istniejących linii elektroenergetycznych i na przyległych odcinkach porównawczych stwierdzono występowanie co najmniej czterech gatunków nietoperzy. Zwierzęta te wykazują wyższą aktywność w obrębie istniejących linii elektroenergetycznych, które tworzą dogodne żerowiska oraz pełnią funkcję lokalnych korytarzy migracyjnych.
Dr inż. Radosław Plewa z Zakładu Ochrony Lasu IBL
Dr inż. Radosław Plewa podkreślił w swoim wystąpieniu, że badania nad entomofauną terenów zajmowanych przez linie energetycznymi w Polsce podjęto dopiero po raz pierwszy. W ich wyniku stwierdzono, że większość gatunków owadów preferuje miejsca otwarte, tj. w obrębie linii energetycznych. Miejsca te mogą zapewniać utrzymanie i zachowanie różnorodności gatunkowej na danym terenie, uwzględniając przy tym możliwość dyspersji na znaczne odległości. Ponadto tereny po liniami mogą stanowić refugium dla gatunków terenów otwartych, szczególnie w miejscach, gdzie przecinają one zwarte kompleksy leśne.
Wyniki badań wskazują na duże znaczenie terenów znajdujących się w obrębie linii elektroenergetycznych jako środowiska występowania fauny chrząszczy i motyli dziennych. Obecność linii energetycznych w kompleksach leśnych w południowo-wschodniej Polsce wpływa na zwiększanie różnorodności gatunkowej chrząszczy i motyli dziennych niezależnie od typu siedliskowego lasu.
Dr hab. Zbigniew Borowski z Zakładu Ekologii Lasu IBL
Referujący wyniki badań nad ornitofauną dr hab. Zbigniew Borowski stwierdził, że na długości 200 km zinwentaryzowanych linii energetycznych na podstawie 3637 pojedynczych obserwacji stwierdzono aż 95 gatunków ptaków. Gatunkiem najliczniej spotykanym na obu typach powierzchni była zięba, a drugi w kolejności był rudzik. W badanych drzewostanach oba te gatunki stanowiły połowę awifauny (50%). Porównanie różnorodności biologicznej terenów pod liniami i przylegających do nich drzewostanów, w odniesieniu do wybranych grup organizmów i siedlisk wykazały m.in., że liczba gatunków ptaków była niższa w drzewostanach niż na powierzchniach pod linią przesyłową. Dziewięć gatunków ptaków było stwierdzonych wyłącznie na powierzchniach z liniami przesyłowymi, a 2 gatunki – wyłącznie na powierzchniach bez linii.
Ożywioną dyskusję wzbudziło m. in. zagadnienia metodyczne związane z obserwacjami ptaków na powierzchniach badawczych. Mgr inż. Roman Stelmach z BULiGL zwrócił uwagę na dużą trudność w wyborze reprezentatywnych stref buforowych do obserwacji ornitologicznych i ogromną liczbę obserwacji, z których tylko część – po weryfikacji, została wykorzystana w ostatecznym sprawozdaniu. Dr inż. Dorota Zawadzka zwróciła uwagę, że tereny po liniami o szerokości 10 m i mniejszej nie mają dużego znaczenia dla ptaków, stąd częste stwierdzenia gatunków typowo leśnych. W dyskusji padały również propozycje wykorzystania terenów pod liniami nie wskazane bezpośrednio w referacie, na przykład plantacje ziół lub zakładanie wodopojów dla zwierzyny. Powszechne wykorzystanie terenów pod liniami pod plantacje choinkowe ma z kolei wiele ograniczeń wskazanych w jednym z referatów, które mogą wpływać na niską efektywność ekonomiczną tego typu przedsięwzięć.
Mgr inż. Roman Stelmach (Biuro Urządzania Lasu i Geodezji leśnej)
Dr inż. Dorota Zawadzka z Instytutu Nauk Leśnych Uniwersytetu Łódzkiego
W trakcie trzyletnich badań zespół badawczy sformułował m. in. następujące zalecenia odnośnie zagospodarowania terenów pod liniami elektroenergetycznymi:
Tereny pod liniami, zwłaszcza położone w dużych kompleksach litych drzewostanów iglastych rosnących na ubogich siedliskach, mogą być wykorzystane do usprawnienia sieci ochrony przeciwpożarowej oraz do zakładania remiz, podnoszących stabilność otaczających drzewostanów. Ważnym kierunkiem zagospodarowania żyźniejszych gruntów tego typu powinno być przeznaczenie na cele gospodarki łowieckiej.
Szczególną uwagę należy zwrócić na tereny pod liniami, wykazujące się znaczną wartością przyrodniczą. Stan takich miejsc powinien być okresowo monitorowany, a w razie potrzeby powinny być podejmowane działania ochronne. W skali pilotażowego obszaru RDLP w Lublinie cenne siedliska przyrodnicze (5 siedlisk nieleśnych) pod liniami energetycznymi zajmują około 50 ha, więc monitoring taki nie jest zadaniem trudnym. Wyniki badań wskazują również na celowość stwarzania dogodnych warunków dla nietoperzy w sąsiedztwie linii (np. poprzez wieszanie schronów).
W seminarium wzięły udział 44 osoby, w tym przedstawiciele Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, regionalnych dyrekcji LP w Zielonej Górze, Lublinie, Szczecinie i Warszawie, przedstawiciele nadleśnictw, Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, dwutygodnika Las Polski oraz pracownicy Instytutu Badawczego Leśnictwa.
Opr. Artur Sawicki
Fot. Leszek Kruczek, Artur Sawicki
23 sierpnia 2024
8 sierpnia 2024
1 sierpnia 2024
31 lipca 2024
18 lipca 2024
