Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
Konferencja naukowa nt. dziedzictwa kulturowego Puszczy Białowieskiej
13 grudnia 2016 r. w siedzibie Instytutu Badawczego Leśnictwa w Sękocinie Starym odbyła się konferencja naukowa Dziedzictwo kulturowe w Puszczy Białowieskiej, stan i perspektywy badań”, której celem było podsumowanie prac związanych z inwentaryzacją dziedzictwa kulturowego w ramach usługi naukowo-badawczej pt. „Ocena stanu różnorodności biologicznej w Puszczy Białowieskiej na podstawie wybranych elementów przyrodniczych i kulturowych”.
Prace prowadzono na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych w ramach konsorcjum, które tworzą m.in. Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym (lider) oraz Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk (przy współpracy z zespołem specjalistów spoza ww. instytucji). Organizatorami konferencji był Instytut Badawczy Leśnictwa oraz Instytut Archeologii i Etnologii PAN (IAE PAN).
Konferencję rozpoczął dr hab. Janusz Czerepko, dyrektor IBL, który powitał uczestników i podkreślił znaczenie badań, które będą prezentowane na Konferencji.
Dr hab. Janusz Czerepko, dyrektor Instytutu Badawczego Leśnictwa
W trakcie Konferencji zaprezentowano m.in. koncepcję i założenia badań dziedzictwa kulturowego w oparciu o dane teledetekcyjne, historię badań archeologicznych na terenie Puszczy Białowieskiej, a także wyniki prac związanych z danymi pochodzącymi z lotniczego skanowania laserowego (z ang. ALS – Airborne Laser Scanning), które stanowią pierwsze tego typu rozpoznanie zasobów zabytkowych dla terenu Puszczy Białowieskiej (część Polska). W kolejnych referatach przedstawiono wyniki dotychczasowych badań terenowych (z 2016 r.), w tym rezultaty badań geofizycznych, a także badań sondażowych.
Wizualizacja danych lidarowych (przetworzenie LRM – ang. local relief model). Jedno ze skupisk obiektów liniowych – układów czworobocznych konstrukcji na terenie Puszczy Białowieskiej. Źródło i oprac. IBL.
Badania pozwoliły poszerzyć wiedze na temat licznych obiektów zabytkowych z terenu Puszczy Białowieskiej, zwłaszcza tych nieznanych dotąd. W ramach prac na danych ALS rozpoznano ponad 20 000 potencjalnych obiektów zabytkowych, wskazując je do dalszych prac weryfikacyjnych w terenie. Cześć wyznaczonych wskazań zweryfikowano w formie badań powierzchniowych, odwiertów, badań geofizycznych, a także badań sondażowych (wykopaliskowych). Podczas prac wykopaliskowych dokonano m.in. rozpoznania znanego zespołu zabytkowego – osady wielokulturowej datowanej od ok. IV w. p.n.e. do XV w. – Teremiski st. 3, wykazując jej wielowiekowa ciągłość, jak i potwierdzając jej większy zasięg. Rozpoznaniu poddano również wybrane obiekty grobowe – kurhany z puszczańskich, zabytkowych cmentarzysk.
Przykładowy wykop – badania archeologiczne na terenie Puszczy Białowieskiej (2016 r.). Przepalone kamienie (js. 37 i 49) w spągu półziemianki. Fot. H. Olczak
Do ważniejszych osiągnięć tegorocznych badań naukowcy zaliczają przede wszystkim rozpoznanie struktur liniowych, występujących na znacznych obszarach Puszczy Białowieskiej. Obiekty liniowe – weryfikowane w kilku miejscach wykopaliskowo – wstępnie interpretowane jako miedze (granice pól), w wielu miejscach układają się w zamknięte, (zazwyczaj) czworoboczne przestrzenie, posiadają zróżnicowaną długość (np. kilkudziesięciometrową), trudno widoczną w terenie wysokość (np. ok. 20-30 cm). Ich rozpoznanie byłoby niemożliwie bez zastosowania specjalistycznych przetworzeń i wysokiej jakości danych teledetekcyjnych, które pozyskano w ramach projektu „LIFE+ ForBioSensing PL Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych”. Obiekty, w ramach poszczególnych skupisk, występują na powierzchni nawet kilkunastu oddziałów leśnych, zazwyczaj na terenach wyniesionych. Zdaniem naukowców, to prawdopodobnie jedynie część tego typu struktur występujących na terenie całej Puszczy Białowieskiej, w szczególności tych, które do dzisiaj zachowały widoczną formę (liniowe – garbowate wyniesienie) w danych lidarowych.
Mgr inż. Jan Tabor, Kierownik Zespołu ds. Wielkoskalowych Inwentaryzacji w Lasach Państwowych, Dyrekcja Generalna Lasów Państowych
Wyniki badań pozwoliły również na rozpoznanie licznych, nieznanych dotąd pozostałości dawnego osadnictwa, kurhanów (cmentarzysk), pozostałości po działalności produkcyjnej człowieka, takich jak mielerze czy potażownie, a także relikty infrastruktury technicznej (np. żwirownie, wybierzyska) oraz pozostałości po umocnieniach polowych, związanych z działaniami militarnymi z przeszłości. W trakcie konferencji zaprezentowano również wyniki badań specjalistycznych, w tym badań archeobotaniczych oraz archeozologicznych, jakie towarzyszyły tegorocznym pracom.
Dr inż. Krzysztof Stereńczak, Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi (IBL)
Dr Rafał Zapłata z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Mgr Dariusz Krasnodębski z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
Większość rozpoznanych obiektów wymaga dalszej – dodatkowej weryfikacji i dalszych badań, które zdaniem naukowców, pozwolą dookreślić chronologie czy funkcję zabytków. Tegoroczne odkrycia rzucają nowe światło na postrzeganie Puszczy Białowieskiej, jak i metodykę prowadzenia badań archeologicznych na terenach leśnych. Jak podkreślali prelegenci, wyniki badań wskazują, że rewizji winny być poddane poglądy, w skazujące na tzw. pustki osadnicze, na tego typu terenach.
Dr hab. Dariusz Główka – Zastępca Dyrektora ds. naukowych Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
Hanna Olczak
Mgr Grzegorz Skrzyński z Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
Mgr Wiesław Małkowski z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
W konferencji udział wzięli przedstawiciele IBL, IAE PAN oraz specjaliści spoza ww. instytucji, zaproszeni do udziału w projekcie. Tegoroczne prace stanowią pierwszą, szerokopłaszczyznową inwentaryzację zabytków na terenie Puszczy Białowieskiej, opartą o dane pochodzące z lotniczych pomiarów laserowych.
Oprac. Rafał Zapłata
Zdjęcia: Artur Sawicki
13 grudnia 2024
