Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
Seminarium naukowe pt. „Nie taki ogień straszny: ekologiczna rola pożarów w dynamice ekosystemów”
3 grudnia 2024 r. w Instytucie Badawczym Leśnictwa w Sękocinie Starym odbyło się seminarium naukowe pt. “Nie taki ogień straszny: ekologiczna rola pożarów w dynamice ekosystemów”, poświęcone roli pożarów w kształtowaniu ekosystemów leśnych i terenów otwartych oraz ich wpływu na różnorodność biologiczną w Puszczy Białowieskiej, Puszczy Augustowskiej i Biebrzańskim Parku Narodowym. W trakcie seminarium prezentowano wyniki badań dendroekologicznych i entomologicznych. Wydarzenie zorganizował Zakład Lasów Naturalnych Instytutu Badawczego Leśnictwa w Białowieży.
Seminarium odbyło się w formie hybrydowej. Stacjonarnie w charakterze słuchaczy oraz prelegentów uczestniczyło w nim 26 osób. Wśród uczestników znaleźli się m.in. Adam Kwiatkowski – Naczelnik Wydziału Ochrony Zasobów Przyrodniczych Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, Jan Reklewski – Dyrektor Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Jakub Karasiewicz z Departamentu Leśnictwa w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, a także przedstawiciele Wydziału Leśnego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Filii Uniwersytetu Łódzkiego w Tomaszowie Mazowieckim oraz Kampinoskiego Parku Narodowego.
W formie zdalnej w seminarium udział wzięły 63 osoby, w tym przedstawiciele Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie, Białymstoku, Lublinie, Wrocławiu, Krakowie, Zielonej Górze, Poznaniu, Szczecinie, Katowicach, Generalnej i Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska, Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Parków Narodowych – Białowieskiego, Drawieńskiego, Borów Tucholskich, Narwiańskiego, Wolińskiego, Nadleśnictw: Białowieża, Hajnówka i Browsk, Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej, instytucji naukowych: Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży, Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN w Warszawie, Instytutu Ochrony Środowiska – PIB, Politechniki Białostockiej, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Prof. dr hab. Dorota Dobrowolska, Zastępca Dyrektora ds. Naukowo-Badawczych
Seminarium otworzyła prof. dr hab. Dorota Dobrowolska, Zastępca Dyrektora ds. Naukowo-Badawczych. Następnie głos zabrał prowadzący sesję seminaryjną dr hab. inż. Ryszard Szczygieł z Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu IBL, prezentując krótkie wprowadzenie do tematyki seminarium, zapowiadając kolejnych prelegentów i moderując dyskusję.
Dr inż. Ewa Zin z Zakładu Lasów Naturalnych IBL w Białowieży
Jako pierwsza swoją prezentację pt. „Ogień w dynamice lasów Europy Środkowej – przykład Puszczy Białowieskiej wygłosiła dr inż. Ewa Zin. Prelegentka zaprezentowała szerokie wprowadzenie do tematyki seminarium, omawiając zmiany w reżimach pożarów zachodzące aktualnie w wielu regionach świata, ich związek ze zmianami klimatu oraz wykorzystywanie ognia przez człowieka w charakterze narzędzia w przeszłości i obecnie. Następnie zaprezentowała wyniki badań dendrochronologicznych charakteryzujące wybrane aspekty reżimu pożarów w Puszczy Białowieskiej w ostatnich czterech stuleciach takie jak częstotliwość, intensywność i zasięg przestrzenny oraz omówiła wpływ zaburzeń pożarowych na długoterminową dynamikę populacji drzew w borach i grądach tego obszaru w tym okresie.
Prof. dr hab. inż. Jerzy M. Gutowski z Zakładu Lasów Naturalnych IBL w Białowieży
Drugim prelegentem był prof. dr hab. inż. Jerzy M. Gutowski z wystąpieniem pt. „Rola pożarów lasu w ochronie chrząszczy (Coleoptera)”. Przedstawił on wyniki badań tej ogromnej grupy owadów na pożarzyskach w Puszczy Augustowskiej i P. Białowieskiej oraz wnioski wynikające z syntezy tych badań i literatury przedmiotu. Na wspomnianych pożarzyskach odkryto m.in. kilkadziesiąt gatunków pirofilnych, tj. korzystających z obecności ognia w lesie, w tym 6 nowych dla fauny Polski. Stwierdził, że pożary pokrywy glebowej mają pozytywny wpływ na kształtowanie się różnorodności gatunkowej chrząszczy saproksylicznych, zapewniają też miejsce i warunki bytowania gatunkom pirofilnym, w tym cennym faunistyczne. Z punktu widzenia ochrony przyrody ich powtarzalna obecność w krajobrazie leśnym jest niezbędna dla zachowania bioróżnorodności.
Dr Izabela Sondej z Zakładu Lasów Naturalnych IBL w Białowieży
Trzecie wystąpienie pt. „Wpływ wielkoskalowego pożaru na myrmekofaunę w Biebrzańskim Parku Narodowym” zaprezentowała dr Izabela Sondej. W swoim wystąpieniu przedstawiła wyniki badań dotyczące wpływu wielkoskalowego pożaru na zagęszczenie gniazd mrówek w lasach oraz na siedliskach otwartych, jak również zmiany różnorodności gatunków mrówek po zaistniałym zaburzeniu w Biebrzańskim Parku Narodowym. Zaprezentowane wyniki stanowiły część projektu naukowego „Biebrza po pożarze – wpływ pożaru na wybrane elementy przyrodnicze Biebrzańskiego Parku Narodowego”, finansowanego z Funduszu Leśnego Lasów Państwowych na podstawie umów nr EZ.0290.1.24.2020, EZ.0290.1.4.2021 i EZ.0290.1.3.2022 z Biebrzańskim Parkiem Narodowym.
W ostatnim wystąpieniu dr inż. Ewa Zin zaprezentowała perspektywy badawcze dotyczące ekologicznej roli pożarów w dynamice ekosystemów, w szczególności wypalania jako metody ochrony czynnej muraw kserotermicznych oraz krótkoterminowej dynamiki ekosystemów leśnych po pożarach w borach północno-wschodniej Polski.
Po zakończeniu części referatowej rozpoczęła się sesja pytań i dyskusji, którą prowadził dr hab. inż. Ryszard Szczygieł. Spośród uczestników obecnych na sali pojawiły się szczegółowe pytania o chrząszcze pirofilne, stosowanie wypalania w celu ochrony przyrody, np. zachowania siedlisk przyrodniczych oraz w celu ochrony przeciwpożarowej, wpływu ognia na bioróżnorodność oraz dynamikę odnowienia drzew. Dyskutowano też nad znaczeniem pożarów w długoterminowej dynamice odnowienia sosny zwyczajnej oraz modrzewia, a także nad definicją pojęcia „gatunek pirofilny”.
W dyskusji pojawiły się wyraźne sugestie praktyczne: (1) pozostawianie fragmentów pożarzysk w lasach w postaci niezagospodarowanych (czyli nieuprzątniętych) kęp oraz (2) dążenie do modyfikacji legislacyjnych, które umożliwiłyby stosowanie wypalania w Polsce nie tylko na terenach otwartych, ale również w lasach.
Dr hab. Szymon Jastrzębowski z Zakładu Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych IBL
Dr inż. Jan Reklewski, Dyrektor Świętokrzyskiego Parku Narodowego
Dr hab. Tomasz Mokrzycki, z Wydziału Leśnego SGGW w Warszawie
Opracowanie: Kamil Pilch
Zdjęcia: Grażyna Głuch
13 grudnia 2024
10 grudnia 2024
