Seminarium naukowe pt. „Ocena i monitoring zmian stanu różnorodności biologicznej w Puszczy Białowieskiej na podstawie wybranych elementów przyrodniczych – kontynuacja”

22 października 2024 r. w Instytucie Badawczym Leśnictwa w Sękocinie Starym odbyło się zorganizowane przez Zakład Ekologii Lasu IBL seminarium naukowe pt. „Ocena i monitoring zmian stanu różnorodności biologicznej w Puszczy Białowieskiej na podstawie wybranych elementów przyrodniczych – kontynuacja”. Seminarium miało na celu przedstawienie wyników projektu pt. „Ocena i monitoring zmian stanu różnorodności Puszczy Białowieskiej na podstawie wybranych elementów przyrodniczych – kontynuacja” realizowanego w latach 2022-2024. W ramach projektu wykonano monitoring fitosocjologiczny, chrząszczy saproksylicznych, dwóch gatunków dzięciołów i jarząbka oraz drzewostanów. Zleceniodawcą projektu była Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych a wykonawcami prac zespoły eksperckie z trzech zakładów Instytutu Badawczego Leśnictwa oraz zespół ekspertów składających się z przedstawicieli Studia Opracowań Przyrodniczych Krzysztof Kajzer, Instytutu Nauk Leśnych SGGW, Instytutu Biologii Ssaków PAN. W pracach brali udział również pracownicy oraz studenci Wydziału Leśnego SGGW i Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Instytutu Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej.

	Uczestnicy seminarium

Seminarium było w formie hybrydowej. Stacjonarnie w charakterze słuchaczy oraz prelegentów wzięło udział 63 osoby. Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciel Ministerstwa Klimatu i Środowiska Pani dr Renata Krzyściak-Kosińska – pełnomocnik Ministra ds. zarządzania obiektem światowego dziedzictwa Białowieża Forest a także przedstawiciele zleceniodawcy z DGLP: Pani mgr inż. Jolanta Błasiak – Naczelnik Wydział Ochrony Przyrody oraz Pan dr Łukasz Skalski – opiekun tematu. Na seminarium w Sękocinie Starym byli również obecni Tomasz Ginszt – Nadleśniczy Nadleśnictwa Hajnówka, Adam Kwiatkowski – Naczelnik Wydziału Ochrony Zasobów Przyrodniczych RDLP w Białymstoku, Jan Tabor – Zastępca Dyrektora BULiGL oraz Marek Ksepko – Dyrektor Oddziału BULiGL w Białymstoku, Sławomir Nowicki – Zastępca Dyrektora ds. Gospodarki Leśnej RDLP W Łodzi, Artur Pietrewicz – Kierownik Wydziału Edukacji Ekologicznej NFOŚiGW, prof. Jan Marek Matuszkiewicz – koordynator Zespołu ds. opracowania danych z inwentaryzacji Puszczy Białowieskiej w latach 2016-2018, a także przedstawiciele uczelni: Wydziału Leśnego SGGW; Wydziału Leśnego w Krakowie oraz Fili UŁ w Tomaszowie Mazowieckim, przedstawiciele RDOŚ Warszawa oraz Fundacja WWF Polska.

W formie zdalnej wzięło udział 60 osób w tym przedstawiciele Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie, Lublinie, Pile, Zielonej Górze, Białymstoku, Generalnej i Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska, Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, nadleśnictw Białowieża i Browsk, Parków Narodowych – Białowieskiego, Drawieńskiego, Borów Tucholskich, Narwiańskiego, Wolińskiego; uczelni: Instytutu Biologii Ssaków PAN, Instytutu Ochrony Środowiska – PIB, Politechniki Białostockiej, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz Klubu Przyrodników i czasopisma „Las Polski”.

	Prof. dr hab. Dorota Dobrowolska – Zastępca Dyrektora IBL ds. Naukowo-Badawczych

Seminarium otworzyła prof. dr hab. Dorota Dobrowolska, Zastępca Dyrektora ds. Naukowo-Badawczych. Następnie głos zabrał dr Łukasz Skalski z DGLP przedstawiając założenia projektu.

	Jolanta Błasiak i Łukasz Skalski z Wydziału Ochrony Przyrody DGLP

	dr hab. Janusz Czerepko z Zakładu Ekologii Lasu IBL – kierownik projektu

Pierwszą prezentację dotyczącą wyników monitoringu fitosocjologicznego wygłosił dr hab. Janusz Czerepko z Zakładu Ekologii Lasu IBL. Prelegent przedstawił założenia metodyczne, wyniki prac fitosocjologicznych przeprowadzonych w 2023 roku a także porównania zmian w bogactwie gatunkowym roślin między pierwszą inwentaryzacją z lat 2016-2018 a stanem obecnym.

	dr hab. Tomasz Jaworski z Zakładu Ochrony Lasu IBL

Drugą prezentację, pt. „Wyniki inwentaryzacji wybranych grup chrząszczy saproksylicznych na terenie Puszczy Białowieskiej” wygłosił dr hab. Tomasz Jaworski z Zakładu Ochrony Lasu IBL. Prelegent przedstawił wyniki badań preferencji siedliskowych trzech najważniejszych dla Puszczy Białowieskiej gatunków chrząszczy saproksylicznych, a także wstępne wyniki porównań zagęszczenia populacji w dwóch nawrotach inwentaryzacji.

	mgr Wojciech Sobociński – Studio Opracowań Przyrodniczych

Trzecia prezentacja dotyczyła inwentaryzacji wybranych gatunków ptaków – dzięcioła trójpalczastego, dzięcioła białogrzbietego i jarząbka. Prezentację przygotowaną wraz z p. mgr Krzysztofem Kajzerem z Studia Opracowań Przyrodniczych, wygłosił mgr Wojciech Sobociński. Prelegent przedstawił wyniki analizy liczebności ptaków w latach prowadzenia badań oraz preferencję ich występowania w drzewostanach w zależności od klas wieku, gatunku dominującego oraz żyzności siedliska.

	prof. dr hab. Krzysztof Stereńczak z Zakładu Geomatyki IBL

Czwartą prezentację wygłosił prof. dr hab. Krzysztof Stereńczak z Zakładu Geomatyki IBL. Prezentacja dotyczyła monitoringu drzewostanów Puszczy Białowieskiej. Prelegent przedstawił wyniki dynamiki drzewostanów i martwego drewna na podstawie naziemnych powierzchni próbnych oraz dynamiki drzewostanów na podstawie danych teledetekcyjnych. Podstawą wykonanych analiz były wyniki uzyskane w projekcie “Life+ ForBioSensing”.

Po zakończeniu części referatowej rozpoczęła się sesja pytań i dyskusji. Spośród uczestników obecnych na sali pojawiły się szczegółowe pytania o chrząszcze saproksyliczne, aktualne zasoby martwego drewna czy metodykę monitoringu jarząbka.

	dr Cecilia Cacciatori z Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie

	dr inż. Grzegorz Tarwacki z Zakładu Ochrony Lasu IBL

	dr inż. Marek Ksepko – dyrektor BULiGL Oddział w Białymstoku

	dr inż. Marek Jabłoński z Zakładu Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

	mgr Krzysztof Kajzer – Studio Opracowań Przyrodniczych

	prof. dr hab. Jacek Hilszczański z Zakładu Ochrony Lasu IBL

Głos w dyskusji zabrała dr Cecilia Cacciatori z Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, zwracając uwagę na ważny aspekt analizy różnorodności gatunkowej, w której przy tego typu badaniach powinno się uwzględniać , oprócz gatunków mszaków i porostów naziemnych, również te epifityczne. Z uczestników obecnych zdalnie głos zabrał prof. Kazimierz Rykowski (emerytowany pracownik IBL) przypominając cel pierwszej inwentaryzacji, m. in. Puszczy Białowieskiej. Profesor przypomniał, że celem tych inwentaryzacji było uzyskanie odpowiedzi czy gospodarka leśna negatywnie wpływa na różnorodność gatunkową. Prelegenci w kolejności wystąpień odpowiadali na pytanie. Każdy z prelegentów zaznaczył, że na przykładzie Puszczy Białowieskiej nie można jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Przy rozpatrywaniu tego problemu należy uwzględnić szereg czynników takich jak, fragmentacja środowiska, natężenie gospodarki leśnej, preferencję siedliskowe gatunków wybranych do badań a także mieć na uwadze szereg innych cennych gatunków, których założenia metodyczne mogą wykluczyć, struktury siedlisk i drzewostanów a także procesów naturalnych nie związanych z gospodarką leśną.

Opracowanie: Kateryna Lipińska

Zdjęcia: Grażyna Głuch