Zapobieganie skutkom klęsk w lasach – Projekt SURE

W dniach 19-21 lutego 2018 r. w Czechach odbyło się spotkanie inaugurujące projekt o akronimie SURE (SUstaining and Enhancing REsilience of European Forests).

Idea projektu bezpośrednio odnosi się do przeciwdziałania zagrożeniom dla lasów ze strony czynników biotycznych i abiotycznych, dodatkowo stymulowanych przez zmiany klimatyczne. Pomysł sam sięga roku 2011 i był podnoszony w kilku już zakończonych, jak również w obecnie prowadzonych projektach. Wspólną ich cechą była chęć wypracowania instrumentu wspomagającego przeciwdziałanie skutkom sytuacji kryzysowych w leśnictwie (European Forest Risk Facility) oraz określenie jego funkcji.

Podobnie jest z projektem SURE (PEWNY), w którym za główny cel jego autorzy postawili sobie wzmacnianie żywotności lasów i ich odporności jako integralnej części zrównoważonej gospodarki leśnej. Cel ten ma być osiągnięty poprzez stworzenie sieci wymiany informacji i doświadczeń między naukowcami, praktykami i politykami. Projekt w głównej mierze finansowany jest przez Niemieckie Federalne Ministerstwo Rolnictwa i Żywności (BMEL).

Pierwszy dzień spotkania odbył się w miejscowości Pisek (Czechy) na terenie Wyższej Szkoły Leśnej i miał charakter kameralny. Z prezentacjami wystąpili zaproszeni goście, a całość została podzielona na panele tj. sesję motywacyjną, prezentację dotychczasowych projektów powiązanych z tematyką SURE (m.in. NetRiskWork, KoNeKKTiW, Plurifor) a także przegląd doświadczeń krajowych płynących z już utworzonych węzłów sieci w poszczególnych krajach (m.in. Hiszpanii, Niemczech, Norwegii, Bułgarii, Szwajcarii, Francji, Irlandii oraz Czechach).

Prezentacja krajowych doświadczeń związanych z zapobieganiem klęskom w lasach

Następnie uczestnicy spotkania podzielili się na dwie grupy i próbowali wypracować wizję oraz ustalić wymagania stawiane przed opracowywaną koncepcją instrumentu wspomagającego przeciwdziałanie skutkom sytuacji kryzysowych w leśnictwie. Po podsumowaniu warsztatów uczestnicy spotkania zostali przewiezieni na tereny Lasów Wojskowych Horni Plana – Boletice w rejonie miejscowości Olšina (południowe Czechy), gdzie zaplonowano drugi dzień spotkania w formie wycieczki terenowej. Przed kolacją omówiono jeszcze wybrane problemy gospodarzy spotkania dotyczące klęsk w czeskich lasach. Odniesiono się do sposobów zagospodarowania obszarów leśnych po huraganach, erozji gleb odsłoniętych stoków oraz sekwestracji węgla w wyniku zaistniałych zdarzeń.

Drugi dzień spotkania upłynął na terenie Lasów Wojskowych Horni Plana – Boletice (las o powierzchni ok. 17 tys. ha), gdzie uczestnicy mieli okazję z bliska obserwować straty i sposoby ich zagospodarowania prezentowane przez gospodarz (leśników czeskich), w drzewostanach świerkowych.

Grodzenia nasadzeń na terenie wiatrołomów (Lasy Wojskowe Horni Plana – Boletice )

Prawie połowę tego terenu stanowi obszar chronionego krajobrazu Šumava. Tradycyjne zagospodarowanie terenów poklęskowach zostało tu skonfrontowane z tzw. podejściem bliskim naturze.

Prezentacja podejścia tzw. bliskiego naturze w gospodarce leśnej – teren chronionego krajobrazu Šumava

W spotkaniu inauguracyjnym projektu SURE udział wzięło ponad 50 osób reprezentujących różne instytucje i kraje m.in. Komisję Europejską (JRC), Litewski Instytut Leśny, Straż Pożarną Katalonii, Komisję Leśną Anglii, Instytut Badawczy Leśnictwa w Baden-Württemberg, Rumuński Instytut Badań Leśnych, Norweskie Ministerstwo Rolnictwa i Żywności, Europejski Instytut Leśny, Bułgarski Instytut Leśny, Słoweński Instytut Leśny i wiele innych. Instytut Badawczy Leśnictwa został zaproszony w charakterze obserwatora oraz w celu podzielenia się polskimi doświadczeniami dotyczącymi radzenia sobie z pożarami lasów oraz szkodami od wiatru. Z ramienia IBL w wydarzeniu udział wzięli mgr inż. Radomir Bałazy (Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi) oraz mgr inż. Bartłomiej Kołakowski (Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu). Pomimo, że konsorcjum oraz budżet projektu SURE są już zamknięte, stale istnieje możliwość dobrowolnego dołączenia się do projektu na zasadach ochotnika i utworzenia krajowego węzła tworzonej sieci. Może to stanowić punkt wyjścia do organizowania w przyszłości podobnych warsztatów w ramach tworzonej sieci, wymiany doświadczeń a także wspólnego pozyskiwania projektów związanych z tematyką klęsk w lasach i ich przeciwdziałaniu.

Tekst i zdjęcia: Bartłomiej Kołakowski, Radomir Bałazy