Aktywizacja kapitału społecznego właścicieli lasów prywatnych (rolników)

Opis projektu

Lasy prywatne w Polsce, ze względu na zajmowaną powierzchnie i jej udział w powierzchni lasów ogółem, stanowią ważny element zasobów przyrodniczych Polski. Uwarunkowania polityczno-historyczne, społeczno-gospodarcze i ustrojowo-prawne sprawiły, że ich struktura powierzchniowa (średnia powierzchnia lasów w posiadaniu jednego właściciela) jest niekorzystna z punktu widzenia zasad zrównoważonej gospodarki leśnej. Jednym ze sposobów poprawy tego stanu rzeczy jest rozpropagowanie wśród właścicieli lasów (w przeważającej mierze mieszkańców obszarów wiejskich – rolników) idei wspólnego prowadzenia gospodarki leśnej – tworzenia zrzeszeń lub związków spółek dla zagospodarowania wspólnot gruntowych. Niezbędnym warunkiem takiego procesu jest wdrożenie działań, które pozwolą opracować modelowe rozwiązania aktywizujące istniejący wśród mieszkańców wsi kapitał społeczny.

Projekt zakłada realizację ciągu różnego rodzaju spotkań (spotkania informacyjne, szkolenia, spotkania założycielskie, spotkania monitorujące) oraz innych działań (przygotowanie broszury informacyjnej dla uczestników szkoleń, organizacja konferencji naukowej, opracowanie zwartego wydawnictwa poradnikowego dla właścicieli lasów prywatnych), które pozwolą pobudzić istniejący kapitał społeczny wśród najważniejszych interesariuszy i decydentów zajmujących się lasami prywatnymi (właściciele lasów, członkowie wspólnot gruntowych, władze powiatów i gmin, sołtysi, leśnicy, gminne organizacje społeczne), w celu aktywnego zaangażowania się i wsparcia inicjatyw zmierzających do tworzenia sformalizowanych grup (zrzeszeń i związków wspólnot gruntowych) wspólnego prowadzenia gospodarki leśnej.

Cele projektu

Celem naukowym projektu jest identyfikacja barier w tworzeniu zrzeszeń właścicieli lasów prywatnych oraz związków spółek dla zagospodarowania wspólnot gruntowych gospodarujących w lasach.

Celem aplikacyjnym projektu jest opracowanie systemu modelowych działań aktywizujących kapitał społeczny właścicieli lasów oraz członków spółek dla zagospodarowania wspólnot, które będą inicjowały i wspierały proces powoływania zorganizowanych form gospodarowania w lasach prywatnych.

Charakterystyka projektu

Projekt skierowany jest do właścicieli lasów prywatnych w sześciu województwach (mazowieckie, lubelskie, podlaskie, małopolskie, podkarpackie, śląskie), obejmując dwie formy prywatnej własności leśnej:

1. Osoby fizyczne będących rolnikami, którzy w strukturze użytkowanych gruntów posiadają lasy,
2. Wspólnot gruntowych posiadających lasy, jednak tylko takich, które mają powołane statutowe organy, czyli spółki dla zagospodarowania tych wspólnot, działających na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych – tradycyjnej formy wspólnego użytkowania gruntów wsi, gmin lub miast.

W sześciu województwach znajduje się około 68% powierzchni krajowych lasów prywatnych oraz około 70% powierzchni lasów znajdujących się we wspólnotach gruntowych.

Pierwszym etapem realizacji projektu (część badawcza) będzie przygotowanie dwóch kwestionariuszy ankiet w celu przeprowadzenie badań ankietowych (ich wyniki będą wykorzystane w realizacji części aplikacyjnej projektu, a uzyskane wyniki zostaną opublikowane w oryginalnych publikacjach naukowych).

Drugim etapem będzie organizacja oraz przeprowadzenie szkoleń wraz z uzyskaniem cennych informacji w ankiecie ewaluacyjnej szkolenia od jego uczestników. Program szkoleń oraz broszura informacyjna dla ich uczestników zostaną przygotowane z wykorzystaniem wyników badań ankietowych zrealizowanych w projekcie oraz istniejącej wiedzy i doświadczenia ekspertów. Program szkoleń będzie obejmował najważniejsze zagadnienia dotyczące lasów prywatnych z podkreśleniem korzyści jakie mogą osiągać właściciele prowadząc gospodarkę leśną w zorganizowanych formach. Ukrytym celem szkoleń będzie wyłonienie liderów, którzy ze wsparciem zespołu projektowego oraz ekspertów podejmą się organizacji na terenie gminy zrzeszenia właścicieli lasów. Szkolenia zaplanowano w sześciu gminach wiejskich o największej powierzchni lasów prywatnych (jedna gmina w każdym województwie) wybranych w starostwach spełniających podobne kryterium. W przypadku zadań zaplanowanych w odniesieniu do wspólnot gruntowych, zaplanowano je w jednym powiecie o największej powierzchni lasów we wspólnotach, w każdym z sześciu województw.

W czasie realizacji projektu zaplanowano również organizację jednodniowej konferencji naukowej, która podsumuje uzyskane wyniki badań i efekty działań aplikacyjnych oraz wydanie poradnika dedykowanego dla właścicieli lasów w postaci zwartego wydawnictwa (udostępnione zostanie również jako wydanie elektroniczne), który będzie się składał się z rozdziałów zawierających praktyczne wskazówki i porady związane z prowadzeniem gospodarki leśnej, w tym również zagadnienia prawne związane z procesem tworzenia zorganizowanych form prowadzenia gospodarki leśnej.

Zakres uczestnictwa IBL

Instytut Badawczy Leśnictwa jest głównym wykonawcą i koordynatorem badań w ramach projektu.

Wykonawcy projektu

Dr hab. Piotr Gołos prof. IBL
Dr hab. Emilia Wysocka-Fijorek prof. IBL
Dr inż. Wojciech Gil
Dr Marek Geszprych (radca prawny)
Mgr Anna Głowacka

Partnerzy

Polski Związek Zrzeszeń Leśnych (PZZL)