Zagrożenia ekosystemów leśnych – klęski i przeciwdziałanie

Opis projektu

Projekt realizowany jest w ramach programu priorytetowego NFOŚiGW nr 5.5 „Międzydziedzinowe. Edukacja ekologiczna”, V nabór 2017 r.

Cele projektu

Głównym celem projektu, zgodnie z celem całego Programu, jest podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa poprzez promowanie zasad zrównoważonego rozwoju.

Cele szczegółowe projektu obejmują:

• zapoznanie odbiorców z przyczynami i skutkami klęsk żywiołowych,
• pogłębianie wiedzy na temat działań podejmowanych przez leśników w celu zachowania trwałości i ciągłości lasów w Polsce,
• popularyzację wiedzy o środowisku przyrodniczym oraz kształtowanie właściwych postaw ekologicznych,
• podniesienie świadomości na temat szkód gospodarczych i biologicznych wyrządzanych przez huragany, gradacje owadów, powodzie, susze i pożary w lesie oraz jak zjawiska te wpływają na funkcjonowanie siedlisk przyrodniczych,
• kształtowanie indywidualnych postaw, nawyków i zachowań prośrodowiskowych w społeczeństwie, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży szkolnej,
• pogłębianie wiedzy na temat najczęstszych przyczyn i okoliczności powstawania gradacji owadów oraz klęskowych zjawisk abiotycznych w lasach, niekorzystnie wpływających na zachowanie trwałości lasu i różnorodności biologicznej,
• podniesienie poziomu wiedzy nt. zasad prowadzenia zrównoważonej gospodarki leśnej i jej roli w zwiększaniu różnorodności biologicznej oraz powiększaniu zasobów leśnych Polski, wzrost zrozumienia działań hodowlanych podejmowanych przez administrację Lasów Państwowych na terenach klęskowych (gradacje owadów, pożarzyska, obszary zalane w trakcie powodzi, tereny objęte suszą, lasy po przejściu huraganów), uświadomienie potrzeby ograniczenia wstępu do lasu na terenach poklęskowych.

Realizacja przedsięwzięć prowadzona będzie przy ścisłej współpracy z placówkami resortów edukacji i środowiska, jak również administracji samorządowej. Projekt realizowany jest przez grupę specjalistów – naukowców i edukatorów z Instytutu Badawczego Leśnictwa.

Charakterystyka projektu

Projekt ma zasięg ogólnopolski i będzie zapewniał udział odbiorców z 16 województw. Szczególny nacisk na edukację zostanie położony w 4 regionach o dużym nasileniu klęsk ekologicznych. Dla każdego regionu przypisana jest nazwa żywiołu:
I. OGIEŃ – pożary lasu (woj. łódzkie).
II. ZIEMIA – szkody biotyczne – gradacje szkodliwych owadów i szkody antropogeniczne – zanieczyszczenia gleby (woj. podlaskie);
III. POWIETRZE – szkody od wiatru, zanieczyszczenia powietrza (woj. kujawsko-pomorskie);
IV. WODA – susze i powodzie, zjawiska związane z opadem śniegu i niską temperaturą – okiść, sadź, śniegołomy (woj. mazowieckie).

Wśród zaplanowanych w projekcie działań należy wyróżnić:
1) Opracowanie kompletów materiałów dydaktycznych dla liderów-trenerów, które umożliwią im prowadzenie w ramach swej codziennej działalności działań edukacyjnych dotyczących zagrożeń wynikających z klęsk ekologicznych, wydanie poradnika merytoryczno-metodycznego i broszury pt. „Klęski żywiołowe w lasach”.
2) Przeszkolenie podczas 2-dniowych spotkań 720 liderów-trenerów: nauczycieli, metodyków, lokalnych liderów organizacji pozarządowych, jednostek samorządowych, edukatorów z ośrodków edukacji ekologicznej, pracowników Ochotniczych Straży Pożarnych (po 180 osób z każdego z 4 regionów – województw).
3) Przygotowanie filmu i diaporamy pt. „Leśne żywioły” ukazujących przyczyny i skutki klęsk żywiołowych oraz działań podejmowanych przez leśników w celu zachowania trwałości i ciągłości lasów w Polsce.
4) Wyemitowanie spotów radiowych pt. „Leśni pogromcy żywiołów”.
5) Przeprowadzenie problemowej konferencji i dwóch seminariów ogólnopolskich.
6) Przeprowadzenie ogólnopolskiego konkursu plastycznego pt. „Klęski ekologiczne w lasach”.
7) Przeprowadzenie ogólnopolskiego konkursu fotograficznego pt. „Cztery żywioły w lasach”.
8) Przeprowadzenie ogólnopolskiego konkursu wiedzy pt. „Leśni poskramiacze żywiołów”, skierowanego do uczniów szkół średnich o profilach przyrodniczych i leśnych.
9) Wydanie gier edukacyjnych: gry planszowej „Lasy pełne żywiołów”, gry karcianej „Czarny Piotruś”, puzzli kartonowych „Cztery żywioły”.
10) Przeprowadzenie zajęć tematycznych dla uczniów w Izbie Edukacji Leśnej IBL i pikników rodzinnych.

Efekt ekologiczny przedsięwzięcia
Planowany zasięg przedsięwzięć edukacyjno-promocyjnych oraz informacyjnych: 168 000 osób.

Zakres uczestnictwa IBL

Instytut Badawczy Leśnictwa jest głównym i jedynym podmiotem realizującym projekt.

Wykonawcy projektu

mgr inż. Artur Sawicki (IBL) – kierownik projektu
mgr inż. Mirosław Kwiatkowski (IBL) – zastępca kierownika projektu
dr inż. Adam Cieśla (IBL – Zakład Ekologii Lasu)
Wojciech Janiszewski (IBL – Zakład Ochrony Lasu)
dr inż. Tomasz Jabłoński (IBL – Zakład Ochrony Lasu)
mgr inż. Bartłomiej Kołakowski (IBL – Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu)
mgr inż. Marek Lisańczuk (IBL – Zakład Geomatyki)
dr inż. Artur Rutkiewicz (IBL – Zakład Ochrony Lasu)
dr inż. Adam Wójcicki (IBL – Zakład Lasów Górskich)
dr inż. Tadeusz Zachara (IBL – Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych)

Eksperci:
prof. dr hab. Dorota Dobrowolska (IBL)
dr hab. Piotr Gołos (IBL)
prof. dr hab. Jacek Hilszczański (IBL)
prof. dr hab. Kazimierz Rykowski (IBL)

Partnerzy

Projekt zakłada ścisłą współpracę z jednostkami Lasów Państwowych:
Centrum Informacyjnym Lasów Państwowych,
RDLP w Białymstoku (LKP „Puszcza Białowieska”),
RDLP w Łodzi (LKP „Lasy Spalsko-Rogowskie”),
RDLP w Toruniu (LKP „Bory Tucholskie”),
RDLP w Warszawie (LKP „Lasy Warszawskie” i LKP „Lasy Spalsko-Rogowskie”)

i Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej – Leśny Zakład Doświadczalny SGGW w Rogowie.